Η Ελλάδα στις 21η Απριλίου 1967

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ

Πλάτων Ρούτης - proutis0107@rogers.com

Πώς και γιατί επιβλήθηκε η χούντα τον Απρίλη του 1967.

Στις 21 του Απρίλη συμπληρώνονται πενήντα τέσσερα χρόνια από την Απριλιανή στρατιωτική δικτατορία του 1967. Οι επίορκοι αξιωματικοί με τον συνταγματάρχη Παπαδόπουλο ανέλαβαν την διακυβέρνηση της χώρας όπως ανακοινώθηκε εκείνο το πρωινό του Απρίλη.  Το φασιστικό παρακράτος που υπήρχε μέχρι τότε στην Ελλάδα, έγινε κράτος. Η διακυβέρνηση πέρασε από την αστική τάξη με τα κόμματα του κεφαλαίου στην δικτατορία της στρατιωτικοφασιστικής χούντας με την εντολή και τη βοήθεια των Αμερικανών και του «ελληνικού κατεστημένου» - οικονομικού, πολιτικού και στρατιωτικού. Η δικτατορία του 1967 δεν ήταν «κεραυνός εν αιθρία», αλλά μία σειρά από αλυσιδωτά γεγονότα που οδήγησαν στην χούντα του 1967.  Ένα καθεστώς που διατηρήθηκε στην εξουσία εφτά ολόκληρα χρόνια. Επέφερε σοβαρές καταστροφές στη χώρα και προξένησε «πληγές» που αιμορραγούν ακόμα, και ίσως δεν επουλωθούν ποτέ.

Οι παλιότεροι πρέπει να θυμούνται αυτήν την επέτειο, οι νεότεροι πρέπει να μάθουν γι' αυτήν. Εκείνο το πρωινό καταλύθηκε η αστική δημοκρατία και η διακυβέρνηση της Ελλάδας πέρασε από τα κόμματα του κεφαλαίου στους συνταγματάρχες. Ήταν ανάγκη του κεφαλαίου η συγκεκριμένη εξέλιξη σε μια περίοδο που οξύνονταν οι αντιθέσεις ανάμεσα στα κόμματα της πλουτοκρατίας, στο Παλάτι και τους αστούς πολιτικούς. Σαφέστατα επέδρασσε ο ρόλος του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού και τα συμφέροντά του στην περιοχή και οι εξελίξεις στο Κυπριακό.

Οι πρώτες ενέργειες της χούντας ήταν η σύλληψη χιλιάδων αριστερών και η συγκέντρωσή τους στον Ιππόδρομο του Φαλήρου. Εκεί ήταν και ο πρώτος νεκρός που δολοφονήθηκε την πρώτη νύχτα ο Παναγιώτης Ελής.  Ύστερα από λίγες ημέρες, οι κρατούμενοι μεταφέρθηκαν, με αρματαγωγά του στόλου, στη Γυάρο, όπου αναβίωσε το κλειστό από το 1960 στρατόπεδο– φυλακή, και στη Λέρο, όπου ιδρύθηκαν άλλα δύο στρατόπεδα-φυλακές, στο Παρθένι και στο Λακκί.  

Η Ελλάδα από την 21η Απριλίου 1967 μπήκε στο «γύψο», κατά την έκφραση του Παπαδόπουλου, για 7 χρόνια, 3 μήνες και 3 μέρες. Η δικτατορία κατέρρευσε στις 23 Ιουλίου 1974, μετά το εγκληματικό πραξικόπημα στην Κύπρο και την Τουρκική εισβολή στο νησί.  Η κατάργηση των στοιχειωδών ελευθεριών, οι φυλακές, οι εξορίες και τα βασανιστήρια, οι δολοφονίες των αντιπάλων του καθεστώτος, ο πνευματικός και πολιτιστικός μεσαίωνας, αλλά και η Κυπριακή τραγωδία, καταγράφουν τη Χούντα των Συνταγματαρχών ως μία από τις μελανότερες στιγμές της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας.

Η διεθνής ιστορική πείρα αποδεικνύει ότι οι στρατιωτικές δικτατορίες αποτελούν πάντα λύσεις για την πλουτοκρατία, όταν δεν μπορεί με κοινοβουλευτικά μέσα να προωθήσει τα αντιλαϊκά της σχέδια. Ο λαός δεν πρέπει να ξεχνά ότι η δικτατορία του κεφαλαίου, όποια μορφή κι αν πάρει, της στρατιωτικής δικτατορίας τότε και του κοινοβουλευτικού μανδύα σήμερα, το πολιτικό σύστημα είναι πάντα ταξικό, προσαρμοσμένο στην ένταση της εκμετάλλευσης της εργατικής τάξης και της καταπίεσης των άλλων λαϊκών στρωμάτων.

Η δικτατορία επιβλήθηκε φυσικά με τη βοήθεια των αμερικανικών υπηρεσιών και σε συνάρτηση με τα συμφέροντα του αμερικανικού ιμπεριαλισμού (στρατιωτικά, πολιτικά και οικονομικά) στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, τα Βαλκάνια και τη Μέση Ανατολή. Και φυσικά η απόφαση εκτελέστηκε από μια ομάδα στρατοκρατών, που συνδέονταν και κατευθύνονταν από το αμερικανικό πεντάγωνο, τη CIA, το ΝΑΤΟ, το Παλάτι και τη φιλοδικτατορική Δεξιά, δυνάμεις από τις οποίες υποστηρίχτηκαν άμεσα στο «έργο» τους.

Η δικτατορία έγινε στο όνομα του «κομμουνιστικού κινδύνου», ενώ είναι αλήθεια ότι τέτοιος άμεσος κίνδυνος δεν υπήρχε για το αστικό σύστημα. Αντίθετα, το λαϊκό κίνημα βρισκόταν σε άσχημη κατάσταση, ήταν μπολιασμένο με αυταπάτες και είχε περιορισμένες οργανωτικές δυνατότητες. Η χούντα όχι μόνο δεν "έδωσε ψωμί στο λαό", όπως ισχυρίζονται οι σύγχρονοι υποστηρικτές της, οι οπαδοί του Χίτλερ, του Μουσολίνι, του Ι. Μεταξά, των SS, των Ταγμάτων Ασφαλείας και των Χιτών, αλλά του "χάρισε" σφαίρες, αλυσίδες, βασανιστήρια, τρομοκρατία.

Η δεκαετία του «βρώμικου ‘60»

Η πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα κατά την δεκαετία του βρώμικου ’60 από το ξεκίνημα της φάνηκε ότι θα ήταν μία δεκαετία πολιτικών αντιπαραθέσεων και ανωμαλιών. Πριν ακόμα μπούμε στην δεκαετία του ’60, στις εκλογές του 1958 η Ενωμένη Δημοκρατική Αριστερά (ΕΔΑ) που συμμετείχαν και κομμουνιστές ήταν το δεύτερο κόμμα στη βουλή. Υπήρχε μία νευρικότητα για αυτή την άνοδο της ΕΔΑ από τα αστικά κόμματα που τα οδήγησε να ετοιμάζουν σχέδια για την επόμενη εκλογική αναμέτρηση του 1961. 

Η βρώμικη δεκαετία του ’60  ανοίγει με την βία και την νοθεία στις εκλογές του 1961. Τα Σώματα Ασφαλείας, οι παρακρατικές οργανώσεις και οι Ένοπλες Δυνάμεις που είχαν συνταχθεί με την κυβέρνηση Καραμανλή κατηγορήθηκαν ότι προέβησαν προεκλογικά σε εκτεταμένη τρομοκρατία εναντίον των κομμάτων του Κέντρου και της Αριστεράς αλλά και σε νοθεία του εκλογικού αποτελέσματος, εφαρμόζοντας το λεγόμενο «Σχέδιο Περικλής», που ήταν το επιτελικό σχέδιο ανάληψής στρατιωτικών επιχειρήσεων για να αποφευχθεί η επικράτηση της αριστεράς.  Ο στρατός, οι παρακρατικές οργανώσεις στις πόλεις αλλά κυρίως στην επαρχία και το κατεστημένο της δεξιάς του Καραμανλή, δημιούργησαν μία τρομοκρατία με εκβιασμούς αλλά και μέχρι δολοφονίες «αντιφρονούντων»,  που ψήφισαν ακόμα και τα δέντρα όπως τους κατηγόρησε ο Γ. Παπανδρέου.

Το 1963 δολοφονείτε από παρακρατικούς μπροστά στα μάτια της αστυνομίας  ο Γρηγόρης Λαμπράκης στην προσπάθεια να πραγματοποιήσει την πορεία ειρήνης.

Η 15η του Ιούλη 1965 καταγράφηκε στην Ιστορία ως η μέρα που ξέσπασε μια βαθιά πολιτική κρίση, η οποία βεβαίως και δεν εμφανίστηκε ξαφνικά. Ήταν τα «Ιουλιανά» όπως έγιναν γνωστά με την αποστασία βουλευτών της Ένωσης Κέντρου με καθοδηγητή τον Κώστα Μητσοτάκη και με αποτέλεσμα να αναγκαστεί σε παραίτηση η κυβέρνηση Γ. Παπανδρέου. Τότε άρχισε να φαίνεται στον ορίζοντα ένα ζοφερό πολιτικό πεδίο με τον φόβο ότι η λαϊκή θέληση παραβιάζεται. Ξεκίνησαν στην Αθήνα κυρίως, μεγαλειώδεις κινητοποιήσεις του λαού με το σύνθημα «114» που ήταν το άρθρο του συντάγματος που αναφερόταν στο ότι «η τήρηση του παρόντος συντάγματος επαφίεται στον πατριωτισμό των Ελλήνων».

Το 1965 στις μεγαλειώδεις λαϊκές διαμαρτυρίες δολοφονείτε από την αστυνομία στα προπύλαια ο Σωτήρης  Πέτρουλας. Τον ίδιο χρόνο ο μετέπειτα δικτάτορας Παπαδόπουλος κάνει σαμποτάζ στα οχήματα του στρατού στον Έβρο ρίχνοντας ζάχαρη στα ντεπόζιτα βενζίνης. Απαλλάχτηκε από κάθε κατηγορία. 

Με υπηρεσιακή κυβέρνηση και με την σύμφωνη γνώμη όλων των κομμάτων ορίζονται να γίνουν εκλογές στις 28 του Μάη του 1967.

Τις εκλογές με τον φόβο να αναδειχτούν ισχυρές οι λαϊκές δυνάμεις πρόλαβε το πραξικόπημα στις 21 του Απρίλη του 1967 που επικράτησε για επτά και μισό χρόνο μέχρι το 1974.

Το ΚΚΕ που το είχαν στην παρανομία από τον εμφύλιο έβγαλε ανακοίνωση για τα γεγονότα. «Οι σκοτεινοί κύκλοι της ανωμαλίας - το παλάτι, η χούντα και οι ξένοι - έβαλαν σε εφαρμογή το πραξικόπημα που σχεδίαζαν από καιρό και που μάταια προσπαθούν τώρα να καλύψουν κάτω από το μανδύα της νομιμότητας. Παραβιάζοντας το Σύνταγμα και καταπατώντας ωμά την εκφρασμένη λαϊκή θέληση, ανέτρεψαν τη νόμιμη κυβέρνηση και στη θέση της διόρισαν μια τριανδρία - πειθήνιο όργανό τους. Οι σκοποί τους είναι διάφανοι. Χτύπημα των δημοκρατικών καταχτήσεων. ΝΑΤΟική λύση στο Κυπριακό. Τράβηγμα της χώρας στο βρωμερό πόλεμο του Βιετνάμ. Ανελέητη εκμετάλλευση του λαού και της χώρας από τα ξένα και ντόπια μονοπώλια».

Εκτός από κείμενα που περιγράφουν τις εμπειρίες ανθρώπων κατά την διάρκεια της Χούντας, δεν υπάρχει ιστορική ανάλυση για την εποχή πριν, στην διάρκεια και την μετά χούντας περίοδο. Εννοώ μία επιστημονική ιστορική ανάλυση της Ελληνικής πραγματικότητας που μας οδήγησε στην επιβολή της δικτατορίας αλλά και στην διάρκεια αυτής. Τα γεγονότα από το τέλος του εμφυλίου μέχρι και σήμερα είναι αλληλένδετα σε ένα συνεχή αγώνα των λαϊκών στρωμάτων για την πολυπόθητη Εθνική Ανεξαρτησία που ποτέ δεν ήρθε ατόφια χωρίς τα φτιαξίματα την περιβάλει η αστική τάξη. Επίσης δεν έχει αποτυπωθεί η ανάμειξη της αστικής τάξης στα προδοτικά σχέδια της από τον Δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο μέχρι και σήμερα, όπως και τα αποτελέσματα εκείνης της περιόδου και οι επιπτώσεις στον οικονομικό, πολιτικό, πολιτιστικό τομέα αλλά και γενικά στην θέση της Ελλάδας μέσα στο διεθνές γίγνεσθαι. Στην σελίδα αυτή που αποτυπώνονται οι γνώμες του γράφοντα δεν αποτελούν επιστημονική μελέτη αλλά την ιστορική εμπειρία της εποχής εκείνης.

Ίσως να πει κάποιος ότι οι επιπτώσεις της χούντας και του παρακράτους βρίσκονται ακόμα σε εξέλιξη και επομένως είναι πολύ νωρίς να γραφεί μία ολοκληρωμένη ιστορική μελέτη. Για παράδειγμα η εμφάνιση στον πολιτικό χώρο της Ελλάδας της Χρυσής Αυγής και κάτι υπολείμματα των φασιστών και υμνητών της Χούντας του 1967 που υπάρχουν ακόμα συνδέονται με την δικτατορία αλλά και να πάμε και πιο πίσω και με την έκβαση του εμφυλίου πολέμου.

Ο θεσμός της βασιλείας στην Ελλάδα από την αρχή έπαιξε αρνητικό ρόλο στις μάζες με τις ραδιουργίες και τις ύποπτες σχέσεις που είχε με ξένα κέντρα εξουσίας και επιρροής. Βέβαια ο πρώην βασιλιάς της Ελλάδας Κωνσταντίνος έστω και με την ιδιότητα του «απλού πολίτη» σήμερα, έπαιξε αυτός αλλά και όλη η οικογένεια του κάποιο ρόλο με το να ορκίσει και να δώσει νομιμοφάνεια στην χούντα του Παπαδόπουλου. Ο ίδιος ο Κωνσταντίνος σήμερα με τις ανόητες παληκαριές του μιλάει περί αντίστασης στη δικτατορία.

Κοιτάζοντας την ιστορία μας

Ρίχνοντας γρήγορες - έστω - ματιές στη νεότερη ιστορία μας, θα οδηγηθούμε σε διαπιστώσεις οι οποίες θα μας προσφέρουν εξηγήσεις σε όλα τα φαινόμενα της πρόσφατης, ακόμα και σύγχρονης τραγωδίας μας.  Ο ελληνικός λαός σημείωσε πράγματι μια μεγάλη και ιστορική νίκη, όταν κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής οργάνωσε το αντιστασιακό του κίνημα πιο αποτελεσματικά από οποιονδήποτε άλλο λαό στην Ευρώπη. «Σε πείσμα όλης της μεταπολεμικής πλύσης εγκεφάλου, παραμένει γεγονός πως το ΕΑΜ είναι το μεγαλύτερο έπος της νεότερης ελληνικής ιστορίας». Που έφερε στα βουνά της ελεύθερης Ελλάδας τη Λαοκρατία και μαζί της όνειρα για μια καινούρια πατρίδα που θα ήταν απαλλαγμένη από τις αδικίες της παλιάς. Αλλά το όνειρο δεν εκπληρώθηκε. «... Την ένδοξη Αντίσταση ακολούθησε η επέμβαση της Δύσης - του Τσόρτσιλ πρώτα, και μετά του Τρούμαν. Έτσι στην Αθήνα τα καθεστώτα των ανδρεικέλων, που στηρίζονταν στους Γερμανούς και τους Ιταλούς, τα διαδέχτηκαν νέα καθεστώτα ανδρεικέλων που τα στήριζαν οι Άγγλοι και οι Αμερικανοί...».

Κατά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο ο Τσόρτσιλ έστειλε στρατό εισβολής στην Ελλάδα και διέταξε το στρατηγό Σκόμπι στην Αθήνα «... να μη διστάσει να ενεργήσει σαν να βρισκόταν σε κατεχόμενη πόλη».

Και όταν οι Άγγλοι δεν άντεχαν πια να στηρίζουν τις κυβερνήσεις των ανδρεικέλων τους, μπήκαν οι Αμερικανοί, πρώτα με το «Δόγμα Τρούμαν» και κατόπιν με το «Πραξικόπημα Παπαδόπουλου» στις 21 Απρίλη 1967.

Οι Αμερικανοί δικαιολόγησαν την επέμβασή τους στην Ελλάδα με το «Δόγμα Τρούμαν» σαν επιχείρηση διάσωσης της Δημοκρατίας - αν και με την τρομοκρατία της Δεξιάς δεν είχε μείνει καθόλου Δημοκρατία για να σωθεί...

Ένας Αμερικανός στρατιωτικός στάθηκε πιο τίμιος, εξηγώντας την «υποστήριξη» της κυβέρνησής του προς τον Γ. Παπαδόπουλο. «Ο Παπαδόπουλος ελέγχει το πιο χρήσιμο ακίνητο της γύρω περιοχής, ιδιόκτητη ακτή στη Μεσόγειο και τελευταία στάση των αεροπλάνων μας πριν από το Πακιστάν. Ο Γιώργος ίσως να μην είναι πολύ χαριτωμένος, αλλά τον εμπιστευόμαστε - τουλάχιστον πρέπει να τον εμπιστευόμαστε». Ένας Αμερικανός στρατηγός των δύο αστέρων εκφράστηκε ακόμα θετικότερα για τον Παπαδόπουλο και το καθεστώς του. «Είναι η καλύτερη διαλο-κυβέρνηση από τον καιρό του Περικλή» (OBSERVER, Λονδίνο 1 Ιουλίου 1973).

Στις 2 Αυγούστου 1974 οι «New York Times» αποκάλυψαν πως ο Παπαδόπουλος ήτανε έμμισθος πράκτορας της CIA από το 1952 και πως ο διάδοχός του Δ. Ιωαννίδης είχε κι αυτός στενούς δεσμούς μ' αυτή την υπηρεσία (τη CIA).

Αλήθεια, τι τραγική ειρωνεία... γιατί μια χώρα, και εν προκειμένω η Ελλάδα που έχει στο ενεργητικό της τόσο ηρωική αντίσταση ενάντια στον Αξονα, κατέληξε να γίνει η πρώτη μεταπολεμική ευρωπαϊκή δικτατορία με επικεφαλής τον Γ. Παπαδόπουλο, συνεργάτη των ναζί, ο οποίος μιας και διέθετε τέτοιες ακαταμάχητες συστάσεις, κλήθηκε, μετά τον πόλεμο, στις ΗΠΑ για να εκπαιδευτεί στις μυστικές υπηρεσίες. Ο ανταποκριτής του Λονδρέζικου «Observer» αναφέρει (1 Ιούλη 1973) πως στο αρχηγείο του «U.S. Military aid Assistance group» στην Αθήνα ο Παπαδόπουλος είναι γνωστός σαν «ο πρώτος πράκτορας της CIA που έγινε πρωθυπουργός ευρωπαϊκής χώρας...».