Μνημόσυνο των Λεσβιών Αντιστασιακών που εκτελέσθηκαν από τους Ναζι κατακτητές στα Τσαμάκια Μυτιλήνης το 1941

Ο Δήμος Μυτιλήνης, στις 2 Οκτωβρίου 2021 τίμησε τους εκτελεσθέντες συμπατριώτες μας από τα στρατεύματα της Γερμανικής Κατοχής στα Τσαμάκια.

Επισυνάπτεται φωτογραφία αιρετών εκπροσώπων της Μυτιλήνης, του Μητροπολίτη Μυτιλήνης κ. Ιάκωβου, της τοπικής ηγεσίας των Ενόπλων Δυνάμεων, του Λιμενικού και του προέδρου του Παλεσβιακού Συλλόγου “Αρίων” Τορόντο Γεώργιου Μολυβιάτη.

Ο Δήμος Λέσβου, κάθε τελευταίο Σάββατο Σεπτεμβρίου, διοργανώνει τον επίσημο εορτασμό του τέλους της γερμανικής κατοχής στο νησί με την αποχώρηση των γερμανικών στρατευμάτων στις 9 προς 10 Σεπτεμβρίου 1944, στα Τσαμάκια. Η εκδήλωση περιλαμβάνει εδώ και δεκαετίες επιμνημόσυνη δέηση και μια σύντομη ομιλία από εκπρόσωπο της δημοτικής αρχής, παρουσία λίγων δεκάδων Μυτιληνιών.

Με την άφιξη των γερμανικών στρατευμάτων κατοχής στο νησί, οι μονάδες G.F.P (Μυστική Στρατιωτική Αστυνομία) και η GE.STA.PO (Μυστική Κρατική Αστυνομία), στεγάζονται στο νεοκλασικό Ηλιόπουλου στη «Σουράδα». Το υπόγειο διαμορφώνεται σε κρατητήρια όπου μαρτύρησαν εκατοντάδες παλικάρια του νησιού, εξηγεί  ο Γ. Γαλέτσας. Το ισόγειο χρησιμοποιείται ως γραφεία των αξιωματικών, υπαξιωματικών, διερμηνέων και χώρος ανάκρισης των διαβόητων αυτών υπηρεσιών. Η μεγάλη αίθουσα του ισογείου χρησιμοποιείται και ως χώρος συνεδρίασης του γερμανικού στρατοδικείου. H επιλογή του κτιρίου αυτού στις παρυφές της πόλης δεν είναι τυχαία, εξηγεί ο κ. Γαλέτσας: «Τις προσαγωγές στο κολαστήριο έπρεπε να τις κρύψουν. Οι οιμωγές από τα βασανιστήρια έπρεπε να καλυφθούν, γι’ αυτό το άντρο της Γκεστάπο έπρεπε να βρίσκεται εκτός κατοικημένης περιοχής». Στο βιβλίο του «Στο σημάδι» αναφέρει ότι όλες οι εκτελέσεις γίνονταν χαράματα. Η πομπή της εκτέλεσης ξεκινούσε από τις φυλακές ή τη «Σουράδα» με την ακόλουθη διάταξη: Προπορεύεται ο «χάρος», μικρό αυτοκίνητο με αναμμένο λαδοφάναρο, σαν αυτό που βάζουν στους πεθαμένους. Πίσω, το αυτοκίνητο με τους αξιωματικούς φρουράς και εκτέλεσης, η κλούβα με τους μελλοθάνατους και την τετραμελή φρουρά τους και στο τέλος καμιόνι με τη στρατιωτική φρουρά και τη 10μελή ομάδα εκτέλεσης.

Φωτογραφία εκτέλεσης

Oταν η πομπή έφτανε στον χώρο εκτέλεσης, «αν αυτός ήταν τα “Μπλόκια”, για τις τρεις πρώτες εκτελέσεις ο μελλοθάνατος θα δεθεί σε ξύλινο πλαίσιο, που έχει πακτωθεί, θα του φορέσουν κουκούλα και θα εκτελεσθεί από 10μελές απόσπασμα». Μοναδικό ντοκουμέντο είναι η φωτογραφία της εκτέλεσης του Λέσβιου Παναγιώτη Ψάνη που πρωτοδημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Λεσβιακός Κήρυξ» το 1959. Αν ο χώρος εκτέλεσης ήταν τα Τσαμάκια, «οι μελλοθάνατοι δένονται με σχοινί στα πεύκα και αφού τους φορέσουν κουκούλα θα τους εκτελέσουν με ριπές ενός ή δύο οπλοπολυβόλων ανάλογα με τον αριθμό των μελλοθανάτων. Η αυλαία της εκτέλεσης κλείνει με τη χαριστική βολή, που δίνεται σε κάθε παλικάρι από τον αξιωματικό του εκτελεστικού αποσπάσματος».

Το μεγαλύτερο, όμως, «ανοσιούργημα» λέει ο κ. Γαλέτσας, ήταν η «εξαφάνιση» των θυμάτων, «αφού κανένα σώμα εκτελεσμένου (από τους 42 συνολικά) δεν παραδόθηκε για ταφή στους δικούς του ή εδόθη στην εκκλησία!». Μετά την εκτέλεση, «οι δήμιοι έβαζαν τα πτώματα μέσα σε τσουβάλια μαζί με μια μεγάλη πέτρα και αφού τα έδεναν, τα μετέφεραν σε επιταγμένο αλιευτικό και τα πετούσαν στη θάλασσα ανοικτά της Φυκιότρυπας». Κατά τους 40 μήνες γερμανικής κατοχής στο νησί, έγιναν στην περιοχή Τσαμάκια - Μπλόκια 17 επίσημες εκτελέσεις με 42 θύματα.