Κάνναβη στον Καναδά

Έσοδα-ρεκόρ αλλά με κενά στην πρόληψη

Έσοδα άνω των 5,4 δισεκατομμυρίων δολαρίων από την κάνναβη καταγράφει ο Καναδάς με το Οντάριο και την Αλμπέρτα να συγκεντρώνουν τη μερίδα του λέοντος. Την ίδια ώρα, τα στοιχεία δείχνουν υστέρηση στις προσδοκώμενες ομοσπονδιακές εισπράξεις και υποχρηματοδότηση των προγραμμάτων πρόληψης.

Από τον Οκτώβριο του 2018, όταν ο Καναδάς νομιμοποίησε τη χρήση κάνναβης, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση και οι επαρχίες συγκέντρωσαν περισσότερα από 5,4 δισ. δολάρια σε φορολογικά έσοδα, σύμφωνα με νέα στοιχεία που δόθηκαν στη δημοσιότητα στη Βουλή των Κοινοτήτων.

Τα δεδομένα είδαν το φως μετά από αίτημα του βουλευτή του Συντηρητικού Κόμματος του Κεμπέκ, Λoυκ Μπερτόλντ, ο οποίος ζήτησε την αναλυτική καταγραφή φορολογικών εισπράξεων και δαπανών για εκπαιδευτικά και προληπτικά προγράμματα που συνδέονται με τη νομιμοποίηση του. Η εικόνα που αναδύεται είναι ένα μωσαϊκό μεγάλων περιφερειακών διαφορών, υποεκτίμησης των ομοσπονδιακών προβλέψεων και της περιορισμένης επένδυσης στη δημόσια υγεία.

Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση εισέπραξε συνολικά 1,2 δισ. δολάρια ενώ οι επαρχίες συγκέντρωσαν περίπου 4,2 δισεκατομμύρια δολάρια, με το Οντάριο να καταλαμβάνει τη μερίδα του λέοντος με 1,5 δισ. δολάρια. Δεύτερη ακολουθεί η Αλμπέρτα, η οποία παρά τον λιγότερο από το ένα τρίτο πληθυσμό του Οντάριο, κατέγραψε έσοδα άνω του 1 δισ. δολαρίων. Αναλυτές σημειώνουν ότι το γεγονός αυτό δεν αποτελεί έκπληξη για μία επαρχία με ιδιαίτερα απελευθερωμένη αγορά και υψηλή συγκέντρωση καταστημάτων λιανικής.

Ο ρυθμός φορολόγησης ανά κάτοικο παρουσιάζει ακόμη μεγαλύτερες διακυμάνσεις αφού η Αλμπέρτα αναδεικνύεται πρωταθλήτρια με περίπου 210 δολάρια ανά κάτοικο αφήνοντας πίσω της τα Βορειοδυτικά Εδάφη με 135,80 δολάρια, τη Γιουκόν με 126,35, το Σασκατσουάν με 121,55 και τη Νέα Γη και Λαμπραντόρ με 113,65. Στον αντίποδα, το Κεμπέκ λαμβάνει μόλις 55,31 δολάρια ανά κεφαλή στοιχείο που αποδίδεται στο περιορισμένο δίκτυο λιανικής, τις χαμηλότερες τιμές και σε μια γενικότερη επιφυλακτικότητα των καταναλωτών, όπως σημειώνουν αναλυτές.

Το δημοσιονομικό σκέλος αποκαλύπτει ακόμη ένα χάσμα ανάμεσα στις προβλέψεις και την πραγματικότητα. Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση είχε εκτιμήσει στον προϋπολογισμό του 2018-2019 ότι θα συγκέντρωνε περίπου 690 εκατομμύρια δολάρια στη διάρκεια της πρώτης πενταετίας. Ωστόσο μέχρι το τέλος της χρήσης 2022-2023 εισέπραξε περίπου 567 εκατ., γεγονός που αντικατοπτρίζει τόσο την οξυμένη φορολογική πίεση στην παραγωγή όσο και την επιβράδυνση της αγοράς η οποία αντιμετωπίζει υψηλό αθέμιτο ανταγωνισμό από το παράνομο εμπόριο.

Η άλλη μεγάλη υστέρηση αφορά τον πυλώνα της εκπαίδευσης και της πρόληψης όπου οι πραγματικές δαπάνες για ενημερωτικές καμπάνιες και προγράμματα δημόσιας υγείας υπολείπονται σημαντικά τόσο των αρχικών κυβερνητικών δεσμεύσεων όσο και των αναγκών που δημιουργεί η νόμιμη αγορά κάνναβης.

Συγκεκριμένα, ο προϋπολογισμός του 2018-2019 προέβλεπε δαπάνες 83 εκατ. δολαρίων για ενημερωτικές δράσεις στη διάρκεια πέντε ετών. Η υπηρεσία Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας Υγείας Καναδά, όμως, αναφέρει ότι έχουν διατεθεί μόλις 21,6 εκατ. δολάρια από το 2018 μέχρι σήμερα. Από αυτά, πάνω από 13 εκατ. δαπανήθηκαν μόνο το πρώτο οικονομικό έτος. Κατά τα έτη 2020-2021 και 202102022, δηλαδή στο απόγειο της πανδημίας της Covid-19, οι δαπάνες υποχώρησαν κάτω από τις 500 χιλιάδες δολάρια.

Η συζήτηση για τις συνέπειες αυτής της υστέρησης έχει αναζωπυρωθεί καθώς ειδικοί επισημαίνουν ότι τα χρόνια της πανδημίας συνέπεσαν με αύξηση στη χρήση κάνναβης μεταξύ νεότερων ηλικιών ενώ οι δομές ενημέρωσης έμειναν σε μεγάλο βαθμό αδρανείς.

Η χρηματοδότηση δείχνει σημεία ανάκαμψης μετά το τέλος των υγειονομικών περιορισμών. Το πρόγραμμα κάνναβης του Health Canada αύξησε τις δαπάνες του κάθε χρόνο μετά το 2022, φτάνοντας τα 2,3 εκατ. δολάρια για τη χρήση 2024–2025. Παράλληλα, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση διέθεσε επιπλέον 29,6 εκατ. δολάρια σε 26 εξειδικευμένα προγράμματα εκπαίδευσης και πρόληψης, χρηματοδοτώντας ένα ευρύ δίκτυο παρεμβάσεων που εκτείνεται από στοχευμένες δράσεις σε σχολικές μονάδες έως υπηρεσίες κοινωνικής υποστήριξης σε απομακρυσμένες και ευάλωτες κοινότητες.

Ωστόσο το οικονομικό αποτύπωμα παραμένει ατελές καθώς τα στοιχεία δεν περιλαμβάνουν τη Μανιτόμπα η οποία δεν συμμετέχει στο ομοσπονδιακά διαχειριζόμενο πλαίσιο φορολόγησης της κάνναβης. Οι ειδικοί της αγοράς εξηγούν ότι η απουσία αυτή δυσχεραίνει την πλήρη αποτύπωση του εθνικού χάρτη εσόδων γιατί η Μανιτόμπα εφαρμόζει αυτόνομο φορολογικό μηχανισμό με σημαντικές διαφοροποιήσεις από την υπόλοιπη χώρα.

Σε κάθε περίπτωση, ο Καναδάς καλείται να αξιολογήσει έναν ισολογισμό όπου τα έσοδα έχουν σταθεροποιηθεί σε υψηλά επίπεδα αλλά οι δομικές αδυναμίες της αγοράς, η πίεση του παράνομου τομέα και η υποχρηματοδότηση κρίσιμων προγραμμάτων δημόσιας υγείας δημιουργούν ένα περιβάλλον που, όπως επισημαίνουν οικονομικοί αναλυτές, χρειάζεται αναπροσαρμογή μετά από έξι χρόνια νομιμοποίησης.

‍