LIVE από την Τεχεράνη - Ο φακός του Pooyan Tabatabaei μέσα στον πόλεμο Ιράν–ΗΠΑ–Ισραήλ

Η κλιμακούμενη σύγκρουση μεταξύ Ιράν, Ισραήλ και Ηνωμένων Πολιτειών αναδεικνύει με δραματικό τρόπο το απόλυτο αδιέξοδο της διεθνούς πολιτικής όταν η ισχύς γίνεται ο μόνος οδηγός. Πρόκειται για μια σύγκρουση που δεν γεννήθηκε εν θερμώ, αλλά αποτελεί το απόσταγμα δεκαετιών γεωπολιτικής αντιπαλότητας, συμφερόντων και ιδεολογικής ασυμβατότητας. Όμως, πίσω από τις αναλύσεις για στρατηγική αποτροπή, κυριαρχία και επιρροή, εκεί όπου μιλούν τα κράτη, υπάρχουν οι άνθρωποι. Κι εκεί είναι που η Ιστορία παύει να είναι αόριστη και γίνεται προσωπική.
Ένα τέτοιο πρόσωπο είναι ο Pooyan Tabatabaei. Ένας φωτορεπόρτερ, καλλιτέχνης, συγγραφέας. Ένας Ιρανός του κόσμου αλλά πρώτα απ’ όλα ένας Φίλος και συνάδελφος.
Γνωριστήκαμε στο Τορόντο του Καναδά όταν ζούσε, δούλευε και ταξίδευε εδώ μέσα από εικόνες και αφηγήσεις. Περάσαμε ώρες μαζί, συζητώντας για το Ιράν, για το βλέμμα του ανθρώπου στον πόλεμο και για την ευθύνη της εικόνας και του λόγου. Τα τελευταία χρόνια ζει στην Τεχεράνη. Την ημέρα των πρώτων βομβαρδισμών του Ισραήλ κατά του Ιράν, μετά από τη συντονισμένη επιχείρηση που ακολούθησε τη σύρραξη στα σύνορα με τον Λίβανο και την εκτεταμένη εμπλοκή των Ηνωμένων Πολιτειών, τον κάλεσα. Όχι τον φωτογράφο, αλλά τον φίλο και τον άνθρωπο.

‍
Η μαρτυρία του είναι πολύτιμη, όχι γιατί παρέχει γεωπολιτικές πληροφορίες, αλλά επειδή ακουμπά στον σιωπηλό ανθρωπιστικό παλμό μιας κοινωνίας που βρίσκεται κάτω από διαρκή απειλή και ιστορικό τραύμα.
«Το να στηρίζεις το Ιράν δεν είναι το ίδιο με το να στηρίζεις την κυβέρνησή του», μου λέει. Και συνεχίζει λέγοντας μου ότι «Όταν η χώρα απειλείται εξωτερικά, η πλειοψηφία των Ιρανών ενώνεται γύρω από την ιδέα του Ιράν. Τη γη, την ιστορία, την αξιοπρέπεια. Υπολογίζω ότι πάνω από το 70% των ανθρώπων στέκονται στο πλευρό της πατρίδας σε τέτοιες στιγμές. Όχι, όμως, και στο πλευρό του καθεστώτος. Η στήριξη προς την κυβέρνηση είναι χαμηλότερη. Γύρω στο 40%, και αυτή περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα. Από ιδεολογική πίστη έως συμβιβαστικό πραγματισμό».

Τον ρωτώ ποιος είναι ο Ιρανός του 2025; Πώς βλέπει την ελευθερία; Ποιον στηρίζει και γιατί;
Και εκείνος απαντά χωρίς ωραιοποιήσεις: «Ο Ιρανός είναι κουρασμένος αλλά ανθεκτικός. Η αξιοπρέπεια είναι το πιο πολύτιμο νόμισμα σήμερα στην Τεχεράνη. Ο κόσμος δεν πολεμά για το καθεστώς, αλλά για την εθνική επιβίωση. Για την ιδέα ότι η γη τους δεν θα ταπεινωθεί για άλλη μία φορά από ξένες δυνάμεις. Αυτό δεν είναι εύκολο να εξηγηθεί έξω από το Ιράν. Στη διασπορά, τα πράγματα είναι διαφορετικά. Περίπου το 50% των Ιρανών που ζουν εκτός χώρας υποστηρίζουν, έστω έμμεσα, τις στρατιωτικές ενέργειες του Ισραήλ ή των ΗΠΑ. Αυτό, για μένα, είναι βαθιά οδυνηρό. Είναι μία ρωγμή ανάμεσα στην πατρίδα και στα παιδιά της. Μια ρωγμή γεμάτη απώλεια, τραύμα και σιωπή».
Η συζήτηση στρέφεται αναπόφευκτα στην καθημερινότητα.

Πώς ζει ένας φωτορεπόρτερ εν καιρώ πολέμου; Πώς επιβιώνει ένας καλλιτέχνης σε μία εμπόλεμη πρωτεύουσα;
Ο Pooyan Tabatabaei ζει, δημιουργεί και εργάζεται με μία πειθαρχία που αγγίζει τα όρια της πίστης. Ετοιμάζει δύο σενάρια που φέρει μέσα του επί μια δεκαετία. Συντάσσει ένα βιβλίο. Διδάσκει παγκοσμίως. Λειτουργεί εξ αποστάσεως μία εταιρεία στον Καναδά που εμπορεύεται φωτογραφικό υλικό, προσφέρει συμβουλευτικές υπηρεσίες και υλοποιεί εκπαιδευτικά προγράμματα. «Μέρος της δουλειάς είναι να υποβάλλεις αιτήσεις για επιχορηγήσεις. Κάποιες φορές πετυχαίνει, άλλες όχι. Έχω μάθει να ισορροπώ με τις οικονομίες που έχτισα εδώ και δεκαπέντε χρόνια. Είναι μία ακροβασία αλλά αυτός είναι ο δικός μου δρόμος. Τον πιστεύω».
Τον ρωτώ αν νιώθει φόβο. Αν σκέφτεται να φύγει. Αν νιώθει μόνος.
«Δεν φεύγω. Όχι ακόμα. Όχι έτσι. Δεν είμαι μόνος γιατί όσο υπάρχουν άνθρωποι που ρωτούν, που ακούν, που ενδιαφέρονται για το τι συμβαίνει στους άλλους, δεν είμαι μόνος. Η δουλειά μου δεν είναι να καταγγείλω, είναι να κοιτάξω. Και όταν κοιτάς πραγματικά, ουσιαστικά, δεν μπορείς να γυρίσεις το βλέμμα σου αλλού».
Τον ρωτώ τέλος τι θα έπρεπε να κάνουν τα εθνοτικά μέσα ενημέρωσης, όπως αυτά που λειτουργούν σε χώρες όπως ο Καναδάς.
Η απάντηση του είναι εξαιρετικά στοχαστική αφού μου υπογράμμισε ότι «Τα μέσα αυτά οφείλουν να γίνουν γέφυρες. Να μη σταθούν απλώς στις ειδήσεις αλλά να μεταδώσουν την πολυπλοκότητα της αλήθειας. Οι κοινότητες της διασποράς δεν ζουν τη βία, αλλά τη φέρουν μέσα τους ως ανησυχία, ενοχή, απορία και θλίψη. Τα εθνοτικά μέσα πρέπει να μιλήσουν σε αυτό το συναίσθημα. Να μην παρασυρθούν από τη ρητορική των κρατών. Να γίνουν φωνές των ανθρώπων, όχι των ηγεσιών».
Ο φακός του Pooyan Tabatabaei αποτυπώνει εικόνες χωρίς κραυγές. Εστιάζει σε πρόσωπα, βλέμματα, σιωπές. Επειδή εκεί, λέει, «κρύβεται η αλήθεια του πολέμου που ποτέ δεν θα πουν οι ειδήσεις». Και πράγματι, σ’ έναν κόσμο που βυθίζεται στον ρεαλισμό της ισχύος, χρειαζόμαστε περισσότερο από ποτέ εκείνους που εξακολουθούν να βλέπουν.

‍