Παγκόσμια Αναταραχή: Από την Ευρώπη και την Ουκρανία ως τις ΗΠΑ και τη Μέση Ανατολή

Κατερίνα Γερασκλή

Η διεθνής πολιτική και οικονομική σκηνή βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι, με φλέγοντα ζητήματα που δοκιμάζουν τις αντοχές των κρατών και των διεθνών θεσμών. Την ίδια στιγμή που η Ευρώπη συζητά για την ενίσχυση της άμυνας και τη στήριξη της Ουκρανίας, οι ΗΠΑ βρίσκονται σε δημοσιονομικό αδιέξοδο, ενώ στη Μέση Ανατολή, η προοπτική ειρήνης στη Γάζα φέρνει νέο πολιτικό δυναμισμό αλλά και αβεβαιότητα.

Κρίσιμες αποφάσεις στην Κοπεγχάγη για Ουκρανία και ευρωπαϊκή άμυνα

Στην άτυπη Σύνοδο της ΕΕ στην Κοπεγχάγη, η πρωθυπουργός της Δανίας, Μέτε Φρεντέρικσεν, τόνισε ότι η Ευρώπη βρίσκεται σε «τη δυσκολότερη και πιο επικίνδυνη κατάσταση μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο». Οι ηγέτες συζήτησαν δύο βασικά θέματα: την ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας και τη χρηματοδοτική στήριξη της Ουκρανίας μέσω των δεσμευμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει τη δημιουργία ενός «δανείου αποζημιώσεων» ύψους 140 δισ. ευρώ από τα παγωμένα assets της ρωσικής κεντρικής τράπεζας, με στόχο να ενισχυθεί ο στρατός και η ανοικοδόμηση της Ουκρανίας. Το σχέδιο έχει προκαλέσει διχασμό μεταξύ των κρατών μελών, με χώρες όπως η Γαλλία και το Βέλγιο να απαιτούν νομική σαφήνεια, ενώ η Γερμανία έχει εκφράσει επιφυλάξεις για το ρόλο του ευρώ και το διεθνές δίκαιο. Η τελική συμφωνία αναμένεται έως το τέλος του 2025, ώστε να αρχίσει η χρηματοδότηση το 2026, καλύπτοντας το χρηματοδοτικό κενό 65 δισ. δολαρίων που προβλέπει το ΔΝΤ έως το 2027.

Παράλληλα, η πρόταση για την κατασκευή ενός «Drone Wall» για την προστασία των ευρωπαϊκών συνόρων συναντά σκεπτικισμό από Γαλλία και Γερμανία, ενώ τα κράτη της Βαλτικής και η Πολωνία υποστηρίζουν το σχέδιο. Οι συζητήσεις αναδεικνύουν τις γεωγραφικές και στρατηγικές διαφορές εντός της ΕΕ, με τον Νότο να επιμένει ότι δεν πρέπει να παραμεληθεί.

Τέλος, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα, επιχειρεί να παρακάμψει την αντίθεση της Ουγγαρίας στην ένταξη της Ουκρανίας, προτείνοντας αλλαγές στους κανόνες ένταξης της ΕΕ, κάτι που προκαλεί αντιδράσεις από Γαλλία, Ολλανδία και Ελλάδα.

Δημοσιονομικό αδιέξοδο στις ΗΠΑ: Shutdown και επιπτώσεις

Στις ΗΠΑ, η αδυναμία συμφωνίας για τον προϋπολογισμό οδήγησε στο πρώτο shutdown από το 2019, με περίπου 750.000 υπαλλήλους να τίθενται σε υποχρεωτική άδεια άνευ αποδοχών. Η Γερουσία δεν ενέκρινε την προσωρινή παράταση χρηματοδότησης, λόγω διαφωνιών για τη συνέχιση φορολογικών πιστώσεων του Affordable Care Act και για την υγειονομική περίθαλψη παράτυπων μεταναστών.

Οι συνέπειες είναι σοβαρές: κλείνουν εθνικά πάρκα και μουσεία, περιορίζονται οι επιθεωρήσεις FDA και EPA, ενώ καθυστερήσεις στις πτήσεις αναμένονται λόγω προσωπικού TSA και ελεγκτών εναέριας κυκλοφορίας που εργάζονται απλήρωτοι. Το οικονομικό κόστος εκτιμάται σε περίπου 400 εκατομμύρια δολάρια την ημέρα, με συνολική ζημιά που μπορεί να φτάσει το 1 δισ. δολάρια.

Η πολιτική αντιπαράθεση έχει κλιμακωθεί, με Δημοκρατικούς και Ρεπουμπλικάνους να αλληλοκατηγορούνται για το κλείσιμο της κυβέρνησης, ενώ ο Τραμπ δημοσίευσε και AI-generated βίντεο που ενισχύουν την ένταση στον δημόσιο διάλογο.

Σχέδιο Τραμπ για ειρήνη στη Γάζα: Ιστορική ευκαιρία ή ρίσκο;

Στη Μέση Ανατολή, ο Ντόναλντ Τραμπ και ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου συμφώνησαν σε ένα σχέδιο για τον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα. Το σχέδιο προβλέπει:

Επιστροφή όλων των ομήρων εντός 72 ωρών, ζωντανών και νεκρών.

Αναστολή όλων των στρατιωτικών επιχειρήσεων από το Ισραήλ.

Απελευθέρωση κρατουμένων και δημιουργία προσωρινής κυβέρνησης στη Γάζα υπό τεχνοκρατική διοίκηση, με εποπτεία Τραμπ, Τόνι Μπλερ και άλλων διεθνών ηγετών.

Αποστρατιωτικοποίηση της Χαμάς και διασφάλιση ότι δεν θα συμμετάσχει στη διοίκηση της Γάζας.

Δημιουργία Ειδικής Οικονομικής Ζώνης με αναπτυξιακό σχέδιο και άμεση ανθρωπιστική βοήθεια μέσω ΟΗΕ και διεθνών οργανισμών.

Το σχέδιο έχει προκαλέσει διεθνές ενδιαφέρον και αμφιλεγόμενες αντιδράσεις. Η Χαμάς καλείται να δεχθεί τις προϋποθέσεις για να επιτευχθεί άμεσα ειρήνη, ενώ το Ισραήλ διατηρεί τον έλεγχο ασφαλείας για το μεταβατικό στάδιο. Η επιτυχία της συμφωνίας εξαρτάται από την ανταπόκριση των εμπλεκομένων πλευρών και τη διεθνή υποστήριξη.

Η εικόνα που προκύπτει είναι ότι ο κόσμος βρίσκεται σε μια φάση πολλαπλών κρίσεων. Από την Ουκρανία και την ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας, μέχρι τη δημοσιονομική αβεβαιότητα στις ΗΠΑ και τις προσπάθειες για ειρήνη στη Γάζα. Κάθε ένα από αυτά τα ζητήματα απαιτεί διεθνή συνεννόηση, νομική ακρίβεια και στρατηγική οξυδέρκεια, καθώς οι αποφάσεις που λαμβάνονται τώρα μπορεί να διαμορφώσουν την παγκόσμια σταθερότητα για τα επόμενα χρόνια.

‍