Η παράδοση των αρχείων του Ελληνικού Τύπου στο πανεπιστήμιο York

Ένα νέο κεφάλαιο για τη μνήμη του Ελληνισμού στον Καναδά

Δημήτρης Βοχαΐτης - LJI Reporter

Με αίσθηση ιστορικής ευθύνης, η εκδότρια του Ελληνικού Τύπου, Κατερίνα Γερασκλή, παρέδωσε τα αρχεία της ιστορικής μας εφημερίδας, Ελληνικός Τύπος, στο πανεπιστήμιο York, προκειμένου να ενταχθούν προς μελέτη στα Αρχεία Ελληνικής Κληρονομιάς του Ιδρύματος Ελληνικής Πολιτιστικής Κληρονομιάς (The Hellenic Heritage Foundation Greek Canadian Archives - HHF GCA), σηματοδοτώντας έναν βαθύ συμβολισμό. Τη συνάντηση της ζώσας δημοσιογραφικής μνήμης με την ακαδημαϊκή έρευνα και μέριμνα της διαφύλαξης της ελληνικής παρουσίας στον Καναδά.

Τα τεκμήρια που παραδόθηκαν συνιστούν πολύτιμες σελίδες της ελληνικής ιστορίας της διασποράς ή ρωμιοσύνης. Δεν είναι απλώς δημοσιογραφικά αρχεία. Είναι το αποτύπωμα μίας παροικίας που αγωνίστηκε να ακουστεί, να σταθεί, να υπάρξει. Ο Ελληνικός Τύπος υπήρξε, για 43 χρόνια, ο καθρέφτης και η φωνή της ελληνικής ψυχής του Καναδά. Το παράθυρο στην ιστορία των ανθρώπων που κράτησαν ζωντανό το αίσθημα του ανήκειν ανάμεσα σε δύο πατρίδες.

Στην τελετή παράδοσης, η ελληνίδα δημοσιογράφος και εκδότρια, Κατερίνα Γερασκλή, υπογράμμισε ότι «Με ιδιαίτερη συγκίνηση παραδίδουμε σήμερα τα αρχεία του Ελληνικού Τύπου (Greek Press) στο πανεπιστήμιο του York, ώστε να ενταχθούν στη Βιβλιοθήκη του Hellenic Heritage Foundation Greek Canadian Archives. Η στιγμή αυτή αποτελεί έναν συμβολικό αλλά και ουσιαστικό σταθμό για τη διατήρηση της ιστορίας του ελληνικού τύπου στον Καναδά. Τα έντυπα και τα τεκμήρια που παραδίδουμε σήμερα δεν αποτελούν απλώς δημοσιογραφικό υλικό. Είναι η ζωντανή μαρτυρία της ελληνικής παρουσίας, της φωνής και των αγώνων της ομογένειας μέσα στον χρόνο».

Ο ρόλος των HHF Greek Canadian Archives

Τα Hellenic Heritage Foundation Greek Canadian Archives του πανεπιστημίου York, υπό τη διεύθυνση και οργάνωση του καθηγητή ιστορίας, Σάκη Γκέκα, αποτελούν έναν μοναδικό θεσμό στον χώρο της έρευνας και της πολιτιστικής διατήρησης. Δημιουργήθηκαν με την υποστήριξη του Hellenic Heritage Foundation, με σκοπό τη συγκέντρωση, καταγραφή και διάσωση αρχειακού υλικού που μαρτυρεί την ιστορία της ελληνικής μετανάστευσης στον Καναδά. Όλων αυτών των ανθρώπων, των παροικιών, των εφημερίδων, των οργανισμών και των πολιτιστικών εκφράσεων που συνέθεσαν και συνθέτουν το μωσαϊκό του ελληνικού βίου στη Βόρεια Αμερική.

Όπως σημείωσε ο Σάκης Γκέκας, «Η ένταξη του αρχείου του Ελληνικού Τύπου δεν είναι απλώς μία προσθήκη σε μία συλλογή. Είναι η αποκατάσταση μίας φωνής που διηγήθηκε την ιστορία του ελληνισμού στον Καναδά από μέσα, με συνέπεια, ευθύνη και πάθος».

Μέσα από την εργασία των HHF Greek Canadian Archives, η ελληνική παρουσία αναδεικνύεται όχι ως μια νοσταλγική ανάμνηση, αλλά ως ζωντανό, δυναμικό κεφάλαιο του καναδικού πολυπολιτισμού. Τα αρχεία της εφημερίδας Ελληνικός Τύπος έρχονται να ενισχύσουν αυτήν τη συλλογική μνήμη, να προσφέρουν υλικό για νέες μελέτες, για ιστορικούς, δημοσιογράφους, φοιτητές και ερευνητές που αναζητούν τις ρίζες και τις μεταμορφώσεις της ελληνικής ταυτότητας στην ξενιτιά.

Ένα έργο μνήμης και ευθύνης

Η παράδοση αυτή δεν αφορά μόνο το παρελθόν. Αφορά κυρίως το μέλλον. Το αρχειακό αυτό υλικό δεν είναι απλώς μία συλλογή τεκμηρίων αφού αποτελεί πρωτογενή πηγή κοινωνικής, πολιτισμικής και ιστορικής γνώσης. Πρόκειται για ένα σώμα ζώσας μνήμης, στο οποίο αποτυπώνονται οι μηχανισμοί ένταξης, ταυτότητας και εκπροσώπησης του ελληνισμού στη διασπορά. Κάθε σελίδα, κάθε φωτογραφία, κάθε δημοσιογραφικό σημείωμα λειτουργεί ως πολιτισμικό ίχνος. Ως μία μικρή μονάδα μίας μεγαλύτερης εικόνας που συνδέει την ιστορία της μετανάστευσης με την ιστορία των ιδεών, της γλώσσας και της συλλογικής αυτγνωσίας.

Έτσι, το αρχείο της ελληνικής παροικιακής εφημερίδας αποκτά επιστημονική και παιδευτική αξία αφού μετατρέπεται σε εργαστήριο έρευνας για κοινωνιολόγους, ιστορικούς, πολιτικούς επιστήμονες και μελετητές της επικοινωνίας, ενώ ταυτόχρονα λειτουργεί ως πολιτιστικό θεμέλιο ταυτότητας για τις νεότερες γενιές. Γιατί η αρχειοθέτηση δεν είναι απλά μία πράξη συντήρησης. Είναι μια πράξη συνέχειας. Η μνήμη, όταν οργανώνεται και προσφέρεται προς μελέτη, δεν διαφυλάσσεται απλά. Μετουσιώνεται σε πολιτισμό.

Σε μία εποχή όπου η ταχύτητα απειλεί τη μνήμη και η πληροφορία υποκαθιστά τη γνώση, η παράδοση των αρχείων της εφημερίδας μας από την Κατερίνα Γερασκλή, ενδεχομένως να αποτελεί μία πράξη αντίστασης.

Μία υπόμνηση ότι ο ελληνικός Λόγος, ακόμη και στην ξενιτιά και τη διασπορά, αξίζει να έχει τόπο, φωνή και συνέχεια.

‍