75 χρόνια από τη ρίψη των ατομικών βομβών στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι

γράφει ο Πλάτων Ρούτης

Στις 6 Αυγούστου 1945: Το αμερικανικό βομβαρδιστικό αεροπλάνο B-29 που του έδωσαν το όνομα της μητέρας του πιλότου “Enola Gay”  ρίχνει το “Μικρό Αγόρι”, την ατομική βόμβα στη Χιροσίμα –80.000 άνθρωποι σκοτώνονται ακαριαία

Στις 6 Αυγούστου 1945 διαπράχτηκε το μεγαλύτερο έγκλημα στην ιστορία του πολέμου στον κόσμο. Αυτό το έγκλημα το διέπραξαν οι Αμερικανοί στην Ιαπωνία ισοπεδώνοντας  την πόλη της Χιροσίμα με 80.000 χιλιάδες ανθρώπους νεκρούς  δηλαδή το 90% του πληθυσμού και στο Ναγκασάκι 40.000 κόσμου τρεις ήμερες αργότερα. Εκατοντάδες χιλιάδες ακόμα πεθαίνουν από τις συνέπειες της ραδιενέργειας. Η Ιαπωνία μετά από μερικές ημέρες θα παραδοθεί που θα σημάνει και το τέλος του Δεύτερου Πολέμου. 

Ήδη από τις 9 Μαΐου οι Σύμμαχοι συγκέντρωσαν τις δυνάμεις τους στην Ιαπωνία ξεκινώντας τον στρατηγικό βομβαρδισμό των πόλεων της με εμπρηστικές βόμβες. Στην διάρκεια αυτών των βομβαρδισμών και μέχρι τις ρίψεις των ατομικών βομβών σε Χιροσίμα και Ναγκασάκι, έχασαν την ζωή τους από 350.000 μέχρι 500.000 Ιάπωνες.

Η 6η Αυγούστου του 1945 ήταν η τραγική ημερομηνία του πρώτου βομβαρδισμού με το νέο τρομακτικό όπλο την ατομική βόμβα. Στις 8.15 το πρωί οι καταστρεπτικές δυνάμεις της βόμβας απελευθερώνονταν στην πόλη Χιροσίμα των 300,000 κατοίκων. Η βόμβα αφέθηκε να πέσει στην πόλη της Χιροσίμα από ύψος 31.000 ποδιών. Η έκρηξη ήρθε σε 45 δευτερόλεπτα σε ύψος 1.900 ποδιών πάνω από την πόλη. Μέσα στα επόμενα λίγα λεπτά εννιά στους δέκα ανθρώπους που βρίσκονταν σε απόσταση χιλιομέτρου από το σημείο της έκρηξης κάηκαν ζωντανοί.

Το πλήρωμα του αεροπλάνου “Enola Gay” που έριξε την βόμβα περιγράφει το τι συνεβει μέσα στην καμπίνα τους. «Ένα εκτυφλωτικό φως γέμισε το αεροσκάφος. Γυρίσαμε και κοιτάξαμε τη Χιροσίμα. Η πόλη ήταν σκεπασμένη από ένα τρομερό σύννεφο... που ανέβαινε σαν μανιτάρι. Κανείς δεν μιλούσε. Αίφνης, όλοι άρχισαν να φωνάζουν. Κοιτάξτε, κοιτάξτε, /κοιτάξτε!». Ο συγκυβερνήτης του Enola Gay Λιούις έγραψε στο ημερολόγιό του: «Θεέ μου! Τι κάναμε;».  Αυτή η κραυγή βγαίνει από τα στόματα όλων των ανθρώπων γνωρίζοντας τις καταστρεπτικές δυνάμεις που προκαλούν τον όλεθρο και την δυνατότητα που έχουν για τον αφανισμό του ανθρώπινου είδους από τον πλανήτη μας.

Αμέσως μετά ξέσπασε μια καταστροφική φωτιά που σε ελάχιστο χρόνο κατάκαψε 11.5 τετραγωνικά χιλιόμετρα της πόλης.

Από την ραδιενέργεια που προκλήθηκε σημειώθηκαν διάφορα περίεργα φαινόμενα. Τα σχέδια των ρούχων που φορούσαν οι κάτοικοι να τυπωθούν επάνω στο δέρμα τους και οι μορφές των ανθρώπων να αποτυπωθούν στους τοίχους. Τις επόμενες εβδομάδες σημειώθηκαν χιλιάδες θάνατοι από την ραδιενέργεια είτε από καρκίνο.

Τρεις μέρες μετά την επίθεση στην Χιροσίμα οι ΗΠΑ έριξαν την δεύτερη ατομική βόμβα, τον «Χοντρό Άντρα», μια βόμβα πλουτωνίου στο Ναγκασάκι με τα παρόμοια αποτελέσματα και τις επιπτώσεις που είχε η πρώτη βόμβα στην Χιροσίμα.

Όσοι βρισκόταν κοντά στο σημείο της έκρηξης πέθαναν αμέσως ενώ τα πτώματα τους μετατράπηκαν σε κάρβουνα. Σχεδόν όλα τα κτίρια σε ακτίνα 1 μιλίου από το σημείο μηδέν της έκρηξης ισοπεδώθηκαν ενώ όλα τα εύφλεκτα υλικά, όπως το χαρτί, άρπαξαν φωτιά σε ακτίνα 2 χιλιομέτρων. Οι επιζήσαντες περιγράφουν έναν κυριολεκτικά εκτυφλωτικό φως και ένα ξαφνικό και σαρωτικό κύμα θερμότητας.

Πολλές μικρές πυρκαγιές ξεπήδησαν στην πόλη που σύντομα ενώθηκαν σε ένα τεράστιο πύρινο μέτωπο, προκαλώντας δυνατά ρεύματα αέρα προς το κέντρο της φωτιάς. Η πυρκαγιά κάλυψε 4.4 τετραγωνικά χιλιόμετρα της πόλης, σκοτώνοντας όσους δεν πέθαναν από την έκρηξη. Περισσότεροι από 70.000 άνθρωποι βρήκαν ακαριαίο θάνατο. Η πυρηνική ακτινοβολία ωστόσο προκάλεσε το θάνατο άλλων 100.000-200.000 ανθρώπων, από εκείνη τη μέρα και για δεκαετίες αργότερα.

Για αρκετές ώρες η κυβέρνηση της Ιαπωνίας δεν γνώριζε τι ακριβώς είχε συμβεί. Όλες οι επικοινωνίες με την πόλη σταμάτησαν στις 08.16 το πρωί και σταδιακά έφταναν πληροφορίες για μια μεγάλη έκρηξη. Τελικά ένας αξιωματικός επιθεώρησε από αέρος τι είχε συμβεί. Ενώ βρισκόταν ακόμα 100 μίλια μακριά άρχισε να δίνει αναφορές για ένα τεράστιο σύννεφο που κάλυπτε την πόλη. Η πρώτη επιβεβαίωση της επίθεσης με ατομική βόμβα ήρθε 16 ώρες αργότερα, όταν οι ΗΠΑ έκαναν την επίσημη ανακοίνωση. Τα ραδιόφωνα μετέδιδαν στις ΗΠΑ δήλωση του προέδρου Τρούμαν που πληροφορούσε το κοινό ότι οι ΗΠΑ έριξαν μια βόμβα νέου τύπου στην ιαπωνική πόλη της Χιροσίμα. Ο Τρούμαν προειδοποιούσε ότι αν η Ιαπωνία εξακολουθούσε να αρνείται την παράδοσή της άνευ όρων, θα έπλητταν κι άλλους στόχους με συντριπτικά αποτελέσματα.

Στις 12 Αυγούστου ο αυτοκράτορας Χιροχίτο αποφάσισε να παραδοθεί και στις 15 Αυγούστου έγινε η σχετική ανακοίνωση σε ραδιοφωνική εκπομπή για την άνευ όρους  παράδοση της Ιαπωνίας μπροστά σε αυτό το καινούργιο και τρομερό όπλο του εχθροί.

Η ρίψη της ατομικής βόμβας στη Χιροσίμα, όπως και αυτής στο Ναγκασάκι τρεις μέρες αργότερα, έγιναν με προσωπική απόφαση του Προέδρου των ΗΠΑ Χάρι Τρούμαν. Ο Τρούμαν υποστήριξε στο διάγγελμα του στον Αμερικάνικο λαό και αναφέρει ότι “Πριν από 16 ώρες ένα Αμερικάνικο αεροπλάνο βομβάρδισε την Χιροσίμα. Έχουμε δαμάσει τις δυνάμεις της φύσης και οι επιστήμονες μας έχουν παράξει την βόμβα που είναι η μεγαλύτερη που κατασκευάστηκε και χρησιμοποιήθηκε ποτέ και έχει την δύναμη 20,000 τόνους ΤΝΤ. Είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε και να εξαφανίσουμε τα λιμάνια και τις επικοινωνίες σε οποιαδήποτε δύναμη που θα απειλεί το κράτος μας και το Ελεύθερο κόσμο. Εάν οι Ιάπωνες δεν παραδοθούν και δεν αποδεχτούν τους όρους μας θα πρέπει να περιμένουν τις καταστρεπτικές βόμβες από τον ουρανό. Θα ακολουθήσουν χερσαίες και  θαλάσσιες επιθέσεις με τέτοιες δυνάμεις που δεν έχουν δει ποτέ τους”.

Ποια ήταν η κατάσταση το 1945.

Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος είχε τελειώσει με την είσοδο αρχικά των Σοβιετικών και μετά των συμμαχικών δυνάμεων στο Βερολίνο και η Γερμανία είχε αναγκαστεί σε μία άνευ όρων συνθηκολόγηση. Στην Ανατολή ο Σοβιετικός στρατός είχε την ασφυκτική παρουσία του με τις δυνάμεις του στο θέατρο του Ειρηνικού και η συνθηκολόγηση της Ιαπωνίας του τελευταίου κράτους του Άξονα ήταν ζήτημα χρόνου. Προς τι λοιπόν ο λόγος για ένα τέτοιο ειδεχθές έγκλημα πολέμου; Γιατί οι Αμερικανοί σύμμαχοι πήραν  αυτή την απόφαση για την ρίψη της φονικής στα ιστορικά του πολέμου βόμβας; Η απόφαση αυτή πάρθηκε από τον πρόεδρο της Αμερικής Χάρρυ Τρούμαν αλλά και με την σύμφωνη γνώμη του Τσόρτσιλ της Αγγλίας.

Αν και οπρόεδρος Τρούμαν υποστήριξε ότι έριξε τις βόμβες επειδή μια εισβολή στην Ιαπωνία θα κόστιζε χιλιάδες ζωές Αμερικανών, η επιχειρηματολογία αυτή αμφισβητήθηκε έντονα. Επικρατεί παντού η άποψη ότι οι ΗΠΑ έκαναν μια επίδειξη δύναμης στον υπόλοιπο κόσμο – και ιδιαίτερα προς τη Σοβιετική Ένωση – αφού η Ιαπωνία δεν ήταν πλέον σε θέση να διατηρήσει τον πόλεμο, με 64 πόλεις τις κατεστραμμένες από συμβατικούς βομβαρδισμούς. Οι πολίτες της χώρας υπέφεραν από την πείνα ενώ η παραγωγή της χώρας βρισκόταν κυριολεκτικά στο μηδέν. Η Ιαπωνία είχε ήδη χάσει και απλά προσπαθούσε να επιτύχει την καλύτερη δυνατή συμφωνία με τους Συμμάχους.

Ωστόσο οι Ηνωμένες Πολιτείες επέλεξαν τη ρίψη των πυρηνικών βομβών, διαπράττοντας ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα πολέμου στην ιστορία της ανθρωπότητας.  Ο πραγματικός στόχος της ρίψης των ατομικών βομβών δεν ήταν άλλος από τον εκφοβισμό των λαών, αλλά και της Σοβιετικής Ένωσης, του ανερχόμενου τότε σοσιαλιστικού συστήματος και κομμουνιστικού κινήματος, ιδιαίτερα μετά τη λήξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και τη νέα κατάσταση που είχε διαμορφωθεί. Καθόλου τυχαία η χρονική στιγμή στο τέλος του πολέμου.

Η απόφαση για το βομβαρδισμό της Ιαπωνίας με τις ατομικές βόμβες ήταν μια καθαρά στρατιωτική/πολιτική απόφαση και η άποψη των επιστημόνων που κατασκεύασαν τη βόμβα δεν είχε καμία βαρύνουσα σημασία. Αρκετοί από αυτούς (ανάμεσα τους και ο κορυφαίος επιστήμονας Robert Oppenheimer) εναντιώθηκαν στη χρησιμοποίηση της βόμβας, αφού ήταν φανερό ότι ο πόλεμος πήγαινε προς το τέλος του. Αντιτάχθηκε στην ανάπτυξη των νέων πιο ισχυρών όπλων με αποτέλεσμα να χάσει όλα τα προνόμια που είχε. Η στάση του Oppenheimer ταιριάζει πιο πολύ με τη στάση ενός ηθικού επιστήμονα. Πολλές κακές χρήσεις της επιστημονικής προόδου θα αποφεύγονταν, αν όλοι οι επιστήμονες ενεργούσαν με τον τρόπο που ενέργησε ο Robert Oppenheimer. Αργότερα με την ανάπτυξη της βόμβας υδρογόνου μιας βόμβας πολύ πιο ισχυρής από την ατομική ο Robert Oppenheimer εναντιώθηκε και τάχθηκε υπέρ της χρησιμοποίησης της ατομικής ενέργειας για ειρηνικούς σκοπούς. Για τη στάση του αυτή διώχθηκε από τις αμερικανικές αρχές και κατηγορήθηκε (αβάσιμα) ότι ήταν κατάσκοπος της Σοβιετικής Ένωσης.

Η ρίψη της ατομικής βόμβας έφερε μεγάλη αναστάτωση στους επιστημονικούς κύκλους οι οποίοι αντιλήφθηκαν τις τρομακτικές καταστροφικές δυνατότητες που απελευθερώνονται με την σχάση του πλουτωνίου 235. Γεννήθηκε το ερώτημα που συζητήθηκε πολύ το κατά πόσο ήταν αναγκαία η ρίψη των ατομικών βομβών στις δύο Ιαπωνικές πόλεις. Οι περισσότεροι μελετητές υποστηρίζουν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής με το βομβαρδισμό αυτό δεν επιδίωκαν τη συνθηκολόγηση της Ιαπωνίας για να λήξει οριστικά ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος, αλλά την επίδειξη αυτού του νέου και τρομακτικά ισχυρού όπλου με στόχο τον εκφοβισμό των λαών που πολέμησαν τον άξονα και απελευθέρωσαν τις χώρες τους σχεδιάζοντας την νέα σοσιαλιστική κοινωνία τους. Οι ΗΠΑ είχαν σκοπό την ενδυνάμωση του κοινωνικού τους συστήματος του καπιταλισμού και την επικράτηση τους  στη μεταπολεμική παγκόσμια πολιτική αρένα.

Έτσι, έπεσε η αυλαία του πλέον αιματηρού πολέμου στην ιστορία της ανθρωπότητας. Η τελευταία πράξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου που έφερε τα τραγικά αποτελέσματα έκλεινε αφήνοντας πίσω της εκατοντάδες χιλιάδες νεκρούς και την καταστροφή των υποδομών των  πόλεων ενώ συγχρόνως άνοιγε ένα καινούργιο κεφάλαιο. Το ξεκίνημα της κούρσας των εξοπλισμών.