Μεταπολίτευση 24 Ιουλίου 1974 - Η μέρα που η Ελλάδα ανέπνευσε ξανά

Κατερίνα Γερασκλή
Ήταν ξημερώματα Τετάρτης, όταν ένα αεροπλάνο από το Παρίσι προσγειωνόταν στην Αθήνα. Δεν μετέφερε απλώς έναν άνθρωπο, αλλά την ίδια τη Δημοκρατία. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, μετά από έντεκα χρόνια αυτοεξορίας, επέστρεφε σε μια Ελλάδα τραυματισμένη και γεμάτη αβεβαιότητα. Ήταν 24 Ιουλίου 1974, η μέρα που γράφτηκε ένα από τα πιο καθοριστικά κεφάλαια της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας.
Εκείνο το καλοκαίρι είχε όλα τα στοιχεία μιας εθνικής κρίσης. Η δικτατορία των συνταγματαρχών, που από το 1967 είχε στραγγαλίσει κάθε ίχνος ελευθερίας, έδειχνε τα σημάδια της φθοράς. Η οικονομική δυσπραγία, οι φοιτητικές αντιδράσεις, η εξέγερση του Πολυτεχνείου, αλλά και η κατακραυγή της διεθνούς κοινότητας, είχαν διαβρώσει το εσωτερικό της καθεστωτικής μηχανής. Κανείς, ωστόσο, δεν περίμενε πόσο γρήγορα θα κατέρρεε.
Το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 1974 στην Κύπρο, που είχε στόχο την ανατροπή του Προέδρου Μακαρίου, λειτούργησε ως πυροκροτητής. Η τουρκική εισβολή που ακολούθησε στις 20 Ιουλίου αποκάλυψε την απόλυτη γύμνια της χούντας. Στις 23 του μήνα, ο στρατός αναγκάστηκε να παραδώσει την εξουσία στους πολιτικούς. Ένα ιστορικό συμβούλιο με τη συμμετοχή κορυφαίων προσωπικοτήτων - ανάμεσά τους οι Παναγιώτης Κανελλόπουλος, Σπύρος Μαρκεζίνης, Ευάγγελος Αβέρωφ - πρότεινε ομόφωνα την επιστροφή Καραμανλή.

‍
Η άφιξή του εκείνο το βράδυ συνοδεύτηκε από χιλιάδες κόσμου που περίμεναν ξάγρυπνοι. Ήταν άνθρωποι όλων των ηλικιών, με δάκρυα στα μάτια και ελπίδα στην καρδιά. Δεν περίμεναν θαύματα. Περίμεναν, όμως, δικαιοσύνη. Δημοκρατία. Και κυρίως, να μη ζήσουν ξανά εκείνο το σκοτεινό παρελθόν.
Η κυβέρνηση που σχημάτισε ο Καραμανλής κινήθηκε γρήγορα:
• Ελευθέρωσε πολιτικούς κρατουμένους

• Κατάργησε τα χουντικά διατάγματα

• Οργάνωσε ελεύθερες εκλογές

• Έθεσε τα θεμέλια για το Σύνταγμα του 1975, το οποίο ισχύει μέχρι σήμερα

Η Μεταπολίτευση, όπως ονομάστηκε εκείνη η μετάβαση, δεν ήταν απλώς μια πολιτική αλλαγή. Ήταν μια συλλογική ανάσα, μια επιστροφή στην κανονικότητα που είχε στερηθεί μια ολόκληρη γενιά.

51 χρόνια μετά, η 24η Ιουλίου παραμένει ζωντανή στη συλλογική μνήμη. Όχι μόνο ως επέτειος, αλλά και ως υπενθύμιση: ότι η δημοκρατία δεν είναι ποτέ δεδομένη. Δεν είναι αυτονόητη. Και σίγουρα δεν είναι άτρωτη.
Οι πολιτικές συγκυρίες αλλάζουν, οι ηγέτες διαδέχονται ο ένας τον άλλον, αλλά το νόημα εκείνης της ημέρας μένει αναλλοίωτο. Σε ώρες κρίσης, όταν όλα μοιάζουν χαμένα, η επιστροφή στη δημοκρατία είναι πάντα η μόνη οδός σωτηρίας.
Καθώς τα φώτα των εκδηλώσεων για την επέτειο ανάβουν ξανά, ίσως έχει νόημα να θυμηθούμε κάτι απλό. Η ιστορία δεν τιμάται μόνο με καταθέσεις στεφάνων, αλλά με στάση ζωής. Με καθημερινό σεβασμό στους θεσμούς, με ελευθερία του λόγου, με ευθύνη. Γιατί η Δημοκρατία δεν κατοικεί στα μνημεία, κατοικεί σε όλους εμάς.

‍