Ο Καναδάς χωρίς προϋπολογισμό για το 2025

‍Δημήτρης Βοχαΐτης - LJI Reporter
Η κυβέρνηση των Φιλελευθέρων δεν θα καταθέσει φέτος ομοσπονδιακό προϋπολογισμό, όπως ανακοίνωσε ο υπουργός Οικονομικών François-Philippe Champagne, προκαλώντας έντονες αντιδράσεις από την αντιπολίτευση και εύλογα ερωτήματα για τη δημοσιονομική πορεία της χώρας.
Σε μία από τις πλέον αιφνιδιαστικές εξελίξεις της νέας κοινοβουλευτικής περιόδου, ο François-Philippe Champagne δήλωσε στους δημοσιογράφους, αμέσως μετά την πρώτη συνεδρίαση του νέου υπουργικού συμβουλίου του Mark Carney, ότι η κατάθεση πλήρους προϋπολογισμού δεν αποτελεί προτεραιότητα για την παρούσα φάση. Αντιθέτως, η κυβέρνηση προκρίνει την κατάθεση φθινοπωρινής οικονομικής δήλωσης («fall economic statement»), η οποία θα λειτουργήσει ως ένα είδος «μίνι-προϋπολογισμού». Μία πρακτική που έχει υιοθετηθεί και από προηγούμενες ομόσπονδες κυβερνήσεις.

Ο ίδιος ο Πρωθυπουργός Mark Carney, ο οποίος συγκάλεσε για πρώτη φορά το νέο υπουργικό συμβούλιο την Τετάρτη εν όψει της επαναλειτουργίας της Βουλής των Κοινοτήτων τη Δευτέρα, αντιμετωπίζει ένα πυκνό πλέγμα προκλήσεων: από τις εκκρεμότητες της προεκλογικής του πλατφόρμας, μέχρι τις επιπτώσεις του παρατεταμένου εμπορικού πολέμου με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Σε αυτό το πλαίσιο, η κυβέρνηση επέλεξε μία «βήμα-βήμα» προσέγγιση, με κύριο στόχο την άμεση ψήφιση της εξαγγελθείσας μείωσης φόρων πριν την εορτή της Canada Day.
«Οι Καναδοί έχουν δει ξεκάθαρα τις προτεραιότητές μας από την προεκλογική εκστρατεία. Αυτές οι προτεραιότητες παραμένουν ίδιες», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Champagne, επιμένοντας στην ανάγκη να προηγηθεί η ψήφιση της φορολογικής μεταρρύθμισης και η ανάγνωση του Θρόνου την Τρίτη, προτού εξεταστεί ο συνολικός δημοσιονομικός σχεδιασμός.

Ωστόσο, η απόφαση αυτή προκάλεσε την οργή του αρχηγού των Συντηρητικών, Pierre Poilievre, ο οποίος σε ανάρτησή του στην πλατφόρμα X χαρακτήρισε την απόφαση «απαράδεκτη» και επιτέθηκε προσωπικά στον Carney: «Η κυβέρνηση των Φιλελευθέρων αποσύρεται από τις ευθύνες της. Μετά από μήνες υποσχέσεων για σοβαρή ηγεσία, ο Carney ανακοινώνει ότι δεν θα παραδώσει απολύτως τίποτα. Οι Καναδοί πίστεψαν πως ο Mark Carney, ο υποτιθέμενα σοβαρός οικονομολόγος, θα προσέφερε επάρκεια και διαύγεια. Αντιθέτως, λαμβάνουμε καθυστερήσεις και δυσλειτουργίες».
Η καθιερωμένη κατάθεση του ετήσιου προϋπολογισμού, η οποία, σύμφωνα με την πρακτική των τελευταίων δεκαετιών, λαμβάνει χώρα κάθε Απρίλιο, παρακάμφθηκε φέτος λόγω των ομοσπονδιακών εκλογών του Απριλίου και της προσωρινής αναστολής των εργασιών του Κοινοβουλίου στα τέλη Μαρτίου. Η επιλογή αυτή δεν είναι πρωτοφανής στην καναδική πολιτική ιστορία. Αντιθέτως, υπάρχουν ιστορικά προηγούμενα που είχαν υιοθετηθεί σε κρίσιμες μεταβατικές περιόδους από μία σειρά ομοσπονδιακών κυβερνήσεων. Χαρακτηριστικά, το 2020, εν μέσω της παγκόσμιας υγειονομικής κρίσης λόγω της πανδημίας της Covid-19, η κυβέρνηση του Justin Trudeau δεν κατέθεσε πλήρη προϋπολογισμό, επιλέγοντας αντ’ αυτού την έκδοση στοχευμένων οικονομικών ανακοινώσεων και την τροποποίηση των δημόσιων δαπανών μέσω σειράς ειδικών οικονομικών μέτρων. Αντίστοιχα, το 2004, μετά τις εκλογές και την αναδιάταξη του κοινοβουλευτικού σκηνικού, η κυβέρνηση του Paul Martin μετέθεσε τον προϋπολογισμό για το επόμενο έτος, επιλέγοντας έναν φθινοπωρινό δημοσιονομικό προϋπολογισμό ως ενδιάμεση λύση. Το ίδιο πρότυπο επαναλήφθηκε και το 1997 υπό τον Jean Chrétien, όταν, μετά τις ομοσπονδιακές εκλογές του Ιουνίου, καθυστέρησε η κατάθεση του προϋπολογισμού έως τις αρχές του επόμενου έτους. Ακόμη και η κυβέρνηση του Stephen Harper, το 2011, αν και είχε παρουσιάσει δημοσιονομικό σχέδιο τον Μάρτιο, υποχρεώθηκε να επανακαταθέσει νέο προϋπολογισμό τον Ιούνιο, κατόπιν των πρόωρων εκλογών του Μαΐου. Συνεπώς, η απουσία άμεσου οικονομικού προϋπολογισμού δεν συνιστά θεσμική παρέκκλιση, αλλά μάλλον εντάσσεται στη λειτουργική ευελιξία του Westminster model, το οποίο επιτρέπει σε κυβερνήσεις να προσαρμόζουν το χρονοδιάγραμμα των οικονομικών τους ανακοινώσεων σε συνάρτηση με πολιτικές, θεσμικές ή έκτακτες συνθήκες. Με άλλα λόγια, ακόμη κι αν δεν κατατεθεί πλήρης προϋπολογισμός, η κυβέρνηση υποχρεούται να περάσει τρεις φορές τον χρόνο τις λεγόμενες «συμπληρωματικές εκτιμήσεις» (supplementary estimates)—διαδικασία με την οποία ζητείται από τη Βουλή η έγκριση πρόσθετων κονδυλίων για δράσεις που είτε δεν είχαν προβλεφθεί, είτε απαιτούν αυξημένη χρηματοδότηση.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι φθινοπωρινές οικονομικές δηλώσεις, οι οποίες έχουν καταστεί πλέον θεσμικά κατοχυρωμένες, δεν υποκαθιστούν τον ρόλο ενός πλήρους προϋπολογισμού, καθώς περιορίζονται κυρίως σε ενδιάμεσες εκτιμήσεις για τη δημοσιονομική εικόνα της χώρας και αποσπασματικές παρεμβάσεις δαπανών. Η τελευταία φθινοπωρινή δήλωση είχε κατατεθεί στα μέσα Δεκεμβρίου.
Καθώς η νέα κυβέρνηση Carney καλείται να αναμετρηθεί με τις προσδοκίες που η ίδια καλλιέργησε προεκλογικά, η απουσία ενός άμεσου δημοσιονομικού πλαισίου αναδεικνύεται σε πεδίο πολιτικής αντιπαράθεσης αλλά και δοκιμασίας αξιοπιστίας. Με τη Βουλή να επανεκκινεί τις εργασίες της τη Δευτέρα και την κυβερνητική ανάγνωση του Θρόνου προγραμματισμένη για την Τρίτη, το πολιτικό κλίμα στην Οττάβα διαγράφεται ιδιαίτερα τεταμένο, υπό το βάρος της αναμονής αλλά και των πρώτων χειροπιαστών αποδείξεων κυβερνητικής ικανότητας.

‍