Συμφωνία Οττάβας - Οντάριο για την επιτάχυνση μεγάλων υποδομών και φυσικών πόρων

Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση του Καναδά και η επαρχιακή κυβέρνηση του Οντάριο υπέγραψαν την Τετάρτη νέα συμφωνία συνεργασίας για την επιτάχυνση των εγκρίσεων μεγάλων έργων υποδομής και φυσικών πόρων, εισάγοντας ένα καθεστώς «ενιαίας αξιολόγησης» που φιλοδοξεί να περιορίσει χρόνιες καθυστερήσεις χωρίς να παρακάμπτει τις συνταγματικές και περιβαλλοντικές υποχρεώσεις του κράτους.

Η συμφωνία, που ανακοινώθηκε από τον καναδό πρωθυπουργό, Μαρκ Κάρνεϊ, και τον έπαρχο του Οντάριο, Νταγκ Φορντ, προβλέπει την εφαρμογή της αρχής «ένα έργο, μία αξιολόγηση» (one project, one review) για έργα μεγάλης κλίμακας στην επαρχία. Στην πράξη, έργα που μέχρι σήμερα υπόκειντο σε παράλληλες ομοσπονδιακές και επαρχιακές διαδικασίες περιβαλλοντικής και κοινωνικής εκτίμησης θα μπορούν να αξιολογούνται μέσω ενός ενιαίου, συντονισμένου μηχανισμού.

Η διακήρυξη έρχεται σε μία περίοδο κατά την οποία ο Καναδάς επιχειρεί να αναδιατάξει το εσωτερικό και διεθνές αναπτυξιακό και εμπορικό του μοντέλο, αφού όπως έχει επισημανθεί επανειλημμένως, η κυβέρνηση Κάρνεϊ, όπως και όλες οι πολιτειακές αρχές, έχουν θέσει ως προτεραιότητα τη μείωση της εξάρτησης από την αμερικανική αγορά, εν μέσω μιας πιο ασταθούς εμπορικής πολιτικής των Ηνωμένων Πολιτειών, επενδύοντας σε κρίσιμες υποδομές, ενέργεια και στρατηγικά ορυκτά.

Σύμφωνα με το πλαίσιο της συμφωνίας, η επιλογή της διαδικασίας αξιολόγησης θα γίνεται κατά περίπτωση. Είτε θα εφαρμόζεται αποκλειστικά η διαδικασία περιβαλλοντικής εκτίμησης του Οντάριο είτε θα υιοθετείται συντονισμένη ομοσπονδιακή-επαρχιακή προσέγγιση. Η Υπηρεσία Εκτίμησης Επιπτώσεων Καναδά (Impact Assessment Agency of Canada) διατηρεί ρόλο παροχής τεχνογνωσίας, ιδίως σε ζητήματα περιβαλλοντικής προστασίας, κλιματικών επιπτώσεων και διαβούλευσης με τις Αυτόχθονες κοινότητες.

Η κυβέρνηση υπογραμμίζει ότι η συμφωνία δεν αίρει τις ομοσπονδιακές ευθύνες για την προστασία του περιβάλλοντος και των δικαιωμάτων των Αυτοχθόνων Λαών. Η υπουργός Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής, Τζούλι Ντάμπρουσιν, δήλωσε ότι η νέα δομή «μειώνει την αλληλοεπικάλυψη χωρίς να υπονομεύει τις θεμελιώδεις εγγυήσεις».

Για το Οντάριο, η συμφωνία συνδέεται άμεσα με το σχέδιο αξιοποίησης της περιοχής Ring of Fire στον βορρά της επαρχίας, μιας απομονωμένης ζώνης πλούσιας σε κρίσιμα ορυκτά όπως το νικέλιο και το χρώμιο. Η πρόσβαση στην περιοχή εξαρτάται από μεγάλα οδικά έργα, τα οποία βρίσκονται σε φάση αξιολόγησης εδώ και χρόνια, προκαλώντας επανειλημμένα πολιτικές και νομικές τριβές.

Ιδιαίτερη βαρύτητα έχει η παράπλευρη επιστολή της συμφωνίας, με την οποία η ομοσπονδιακή Υπηρεσία Εκτίμησης Επιπτώσεων δεσμεύεται να ολοκληρώσει την αξιολόγηση των οδικών έργων προς το Ring of Fire έως τον Ιούνιο του 2026. Η προθεσμία αυτή θεωρείται κρίσιμη από επαρχιακούς αξιωματούχους και επενδυτές, καθώς παρέχει σαφές χρονοδιάγραμμα σε έργα που μέχρι σήμερα χαρακτηρίζονταν από αβεβαιότητα.

Ο Φορντ έκανε λόγο για «ιστορική συμφωνία» η οποία αίρει την περιττή γραφειοκρατία και επιτρέπει την ταχύτερη υλοποίηση έργων εθνικής σημασίας. Από την πλευρά του, ο υπουργός Ενέργειας και Μεταλλείων του Οντάριο, Στίβεν Λέτσε, χαρακτήρισε το νέο πλαίσιο αναγκαία απάντηση σε ένα διεθνές περιβάλλον αυξημένου ανταγωνισμού και γεωπολιτικών πιέσεων.

Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση εντάσσει τη συμφωνία στη λειτουργία του Γραφείου Μεγάλων Έργων (Major Projects Office), το οποίο ιδρύθηκε με τον νόμο Building Canada Act στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας One Canadian Economy και τέθηκε σε ισχύ στις 26 Ιουνίου 2025. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, τα έργα που έχουν ήδη ενταχθεί στην πρώτη και δεύτερη φάση του Γραφείου αντιπροσωπεύουν δυνητικές επενδύσεις άνω των 116 δισ. δολαρίων.

Στο ζήτημα των Αυτοχθόνων, η Οττάβα προβάλλει την παροχή 40 εκατ. δολαρίων για την ενίσχυση της συμμετοχής των Πρώτων Εθνών στις πρώιμες φάσεις των έργων, καθώς και τον διπλασιασμό του Προγράμματος Εγγυήσεων Δανείων για Αυτόχθονες από 5 σε 10 δισ. δολάρια. Το Οντάριο έχει επίσης ανακοινώσει ξεχωριστές συμφωνίες χρηματοδότησης με τα First Nations Marten Falls και Webequie για έργα οδικής πρόσβασης.

Παρά ταύτα, νομικοί και περιβαλλοντικοί αναλυτές, τους οποίους επικαλούνται καναδικά ΜΜΕ, επισημαίνουν ότι η εφαρμογή της συμφωνίας θα δοκιμαστεί στην πράξη, ιδίως σε έργα με ευρύτερες οικολογικές ή διαπεριφερειακές επιπτώσεις. Το Ανώτατο Δικαστήριο του Καναδά έχει επανειλημμένα τονίσει ότι η ομοσπονδιακή ευθύνη δεν μπορεί να παρακαμφθεί μέσω διοικητικών συμφωνιών.

Η κυβέρνηση Κάρνεϊ απαντά με αριθμούς. Μελέτη της Στατιστικής Υπηρεσίας του Καναδά δείχνει ότι οι κανονιστικές απαιτήσεις αυξάνονταν κατά μέσο όρο 2,1% ετησίως από το 2006 έως το 2021, με σωρευτική αύξηση 37%, γεγονός που, σύμφωνα με την ίδια μελέτη, επιβράδυνε την ανάπτυξη των επιχειρηματικών επενδύσεων κατά περίπου 9%.

‍