Τέλος στον φόρο άνθρακα για τους καταναλωτές

Δημήτρης Βοχαΐτης - LJI Reporter
Σε μία από τις πρώτες καθοριστικές κινήσεις της νέας κυβέρνησης, ο Mark Carney προχώρησε στην πλήρη κατάργηση του ομοσπονδιακού φόρου άνθρακα για τους καταναλωτές θέτοντας τέλος σε μία πολιτική που υπήρξε επί σειρά ετών ο ακρογωνιαίος λίθος της περιβαλλοντικής στρατηγικής των Φιλελευθέρων υπό την πρωθυπουργία του Justin Trudeau. Ο φόρος δε, νομοθετήθηκε για πρώτη φορά τον Ιούνιο του 2007 από τον έπαρχο του Quebec, Jean Charest, υπό την πρωθυπουργία της χώρα από τον Stephen Harper.
Η πρωτοβουλία ξεκίνησε αμέσως μετά την ορκωμοσία του Carney στις 14 Μαρτίου 2025, όταν με το Κοινοβούλιο εκτός συνόδου προχώρησε σε κανονιστική ρύθμιση που όριζε την τιμή του φόρου στο μηδέν. Η απόφαση τέθηκε σε ισχύ την 1η Απριλίου και συνοδεύτηκε από την επίσημη ανακοίνωση του υπουργείου Οικονομικών για τον τερματισμό του προγράμματος επιστροφών «Canada Carbon Rebate», με τις τελευταίες πληρωμές προς τους πολίτες να ξεκινούν από τις 22 Απριλίου.
Καθώς οι εργασίες στη Βουλή των Κοινοτήτων βρίσκονται πλέον σε λειτουργία, η κυβέρνηση καταθέτει νομοθεσία για την πλήρη κατάργηση των σχετικών διατάξεων του νόμου περί Τιμολόγησης Ρύπανσης από Αέρια Θερμοκηπίου (Greenhouse Gas Pollution Pricing Act), ανταποκρινόμενη και στις επικρίσεις της αντιπολίτευσης που υποστήριζε ότι η διατήρηση του νομικού πλαισίου θα επέτρεπε μία μελλοντική επαναφορά του φόρου.
Η συγκεκριμένη πολιτική μεταστροφή σηματοδοτεί μια βαθύτερη αλλαγή κατεύθυνσης στην ομοσπονδιακή περιβαλλοντική πολιτική. Κατά την προεκλογική του εκστρατεία, ο κ. Carney είχε χαρακτηρίσει τον φόρο «πολιτικά διχαστικό», υποστηρίζοντας πως η οικονομική επιβάρυνση των πολιτών δεν συνοδεύτηκε από ανάλογα περιβαλλοντικά οφέλη. Αντ’ αυτού, προέκρινε ένα νέο μοντέλο πράσινων κινήτρων, που περιλαμβάνει επιδοτήσεις για ηλεκτρικά οχήματα, αναβαθμίσεις ενεργειακής απόδοσης και άλλες «θετικές ενισχύσεις» σύμφωνα με τα πρότυπα της πράσινης μετάβασης των ευρωπαϊκών χωρών.
Ο πρώην αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης και υπό την αρχηγία του Pierre Poilievre, πριν χάσει την έδρα του στις εκλογές, είχε καταστήσει τον φόρο του άνθρακα κεντρικό θέμα της ρητορικής του με το σύνθημα «Axe the Tax», συνεχίζει να υποστηρίζει, ως αρχηγός του κόμματος των Συντηρητικών, ότι ο φόρος επιβάρυνε δυσανάλογα τα χαμηλότερα εισοδήματα και τις αγροτικές κοινότητες παρότι οι κυβερνητικές στατιστικές έδειχναν ότι η συντριπτική πλειοψηφία των Καναδών λάμβανε επιστροφές υψηλότερες από τον φόρο που κατέβαλλε!
Παράλληλα, ο πρωθυπουργός της χώρας έχει τονίσει ότι σκοπεύει να ενισχύσει το «Σύστημα Τιμολόγησης βάσει Παραγόμενης Ποσότητας» (Output-Based Pricing System - OBPS), δηλαδή το βιομηχανικό σύστημα τιμολόγησης άνθρακα που αφορά μεγάλους ρυπαντές, όπως οι ενεργειακές και εξορυκτικές βιομηχανίες. Σύμφωνα με το Καναδικό Ινστιτούτο Κλιματικής Πολιτικής (Canadian Climate Institute), το εν λόγω σύστημα αναμένεται να συνεισφέρει σε ποσοστό 20% έως 48% στη μείωση των εθνικών εκπομπών έως το 2030, στόχος που αποτελεί αναπόσπαστο μέρος των δεσμεύσεων του Καναδά βάσει της Συμφωνίας των Παρισίων.
Ωστόσο, η διατήρηση του βιομηχανικού φόρου έχει προκαλέσει ισχυρές αντιδράσεις από τον πετρελαϊκό κλάδο. Σε ανοιχτή επιστολή του προς την ομοσπονδιακή κυβέρνηση τον Μάρτιο του 2025, ομάδα 14 διευθυνόντων συμβούλων εταιρειών του τομέα, συμπεριλαμβανομένων μελών της Pathways Alliance, μίας συμμαχίας που εκπροσωπεί το 95% της παραγωγής πετρελαίου από άμμο στον Καναδά, ζήτησε την πλήρη κατάργηση του OBPS, επικαλούμενη απώλεια ανταγωνιστικότητας έναντι ξένων παραγωγών.
Η Pathways Alliance έχει προτείνει έργο Δέσμευσης και Αποθήκευσης Διοξειδίου του Άνθρακα (Carbon Capture and Storage - CCS) ύψους 16,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων, το οποίο εξαρτάται άμεσα από τη συνέχιση και τη σταθερότητα του εν λόγω μηχανισμού τιμολόγησης. Συνολικά, περισσότερα από 57 δισεκατομμύρια δολάρια σε επενδύσεις σε καθαρές τεχνολογίες έχουν ευθυγραμμιστεί με το πλαίσιο του OBPS.
Ο Mark Carney δεν έχει μέχρι στιγμής ανακοινώσει συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα για την ενίσχυση του συστήματος, ωστόσο κυβερνητικές πηγές επιβεβαιώνουν ότι εξετάζονται τεχνικές αναπροσαρμογές για την ευθυγράμμιση με τις βιομηχανικές δυνατότητες και τις διεθνείς υποχρεώσεις του Καναδά.
Η κατάργηση του καταναλωτικού φόρου άνθρακα και η στρατηγική στήριξη του βιομηχανικού συστήματος αντικατοπτρίζουν μία νέα, στοχευμένη περιβαλλοντική προσέγγιση, με ισχυρή δόση πολιτικού ρεαλισμού. Το αν αυτή η στροφή θα αποδειχθεί βιώσιμη τόσο περιβαλλοντικά όσο και πολιτικά, παραμένει ζητούμενο, ιδίως ενόψει των πιέσεων από περιβαλλοντικές οργανώσεις, ενεργειακές ενώσεις και τους ίδιους τους Καναδούς πολίτες.

‍