Η γυναίκα - σύμβολο του Ελληνισμού: Από τη Μακεδονία ως την Πίνδο

Δημήτρης Βοχαΐτης - LJI Reporter

Το Σάββατο 18 Οκτωβρίου, η Παμμακεδονική Ομοσπονδία Καναδά και ο Σύλλογος Ελλήνων Εκπαιδευτικών, στο πλαίσιο του Μακεδονικού Μήνα, συνδιοργάνωσαν μία βραδιά λόγου και η μνήμης για να αποδώσουν φόρο τιμής στον ρόλο της γυναίκας στην πορεία της χώρας στον Μακεδονικό Αγώνα και του έπους του 1940. Η δημοσιογράφος και εκδότρια του Ελληνικού Τύπου, Κατερίνα Γερασκλή, με την ομιλία της «Η Ελληνίδα μέσα στην Ιστορία: Από τον Μακεδονικό Αγώνα στο Έπος του 1940» ανέδειξε τον πολλαπλό ρόλο της γυναίκας σε δύο ιστορικές περιόδους ιδιαίτερης σκληρότητας.

Η γυναίκα που κράτησε τη φλόγα ζωντανή

Από την πρώτη στιγμή, η ομιλήτρια ανέδειξε το γεγονός ότι η Ελληνίδα δεν υπήρξε ποτέ απλώς θεατής των γεγονότων αλλά αντίθετα, υπήρξε η φορέας της ελπίδας και θεματοφύλακας της ελευθερίας, η καρδιά που διατήρησε άσβεστη τη φλόγα του έθνους στις πιο σκοτεινές εποχές αφού «η γυναίκα στον πόλεμο δεν κράταγε όπλο, αλλά την καρδιά του άντρα ζωντανή». Όπως σημειώθηκε, οι γυναίκες της Μακεδονίας, μέσα στην Οθωμανική καταπίεση και την απειλή της ξένης προπαγάνδας, ανέλαβαν έναν αθόρυβο αλλά καθοριστικό ρόλο, κρατώντας όρθια τη γλώσσα, το σχολείο και την πίστη.

«Η μητέρα», ειπώθηκε χαρακτηριστικά, «δίδασκε στο παιδί της ποιος είναι, ψιθυρίζοντας τα ελληνικά γράμματα σαν προσευχή». Μέσα σε αυτή τη σιωπηλή αντίσταση, γεννήθηκε η γυναίκα-αγγελιοφόρος, νοσοκόμα και φρουρός της ταυτότητας, που συχνά θυσιαζόταν για να διατηρήσει ζωντανή τη φλόγα του Ελληνισμού.

Αικατερίνη Χατζηγεωργίου, η δασκάλα-μάρτυρας

Στην ομιλία της δημοσιογράφου ξεχώρισε η συγκλονιστική αναφορά στη δασκάλα του Μακεδονικού Αγώνα, την Αικατερίνη Χατζηγεωργίου από τη Γευγελή. Η ιστορία της, ειπωμένη με σεβασμό και συγκίνηση, ενσάρκωσε το μεγαλείο της γυναικείας ανδρείας.

Η Χατζηγεωργίου, μόλις είκοσι ετών, αρνήθηκε να υποκύψει στις απειλές των Βούλγαρων κομιτατζήδων που επιδίωκαν να την απομακρύνουν από το χωριό όπου δίδασκε ελληνικά. Όταν στις 14 Οκτωβρίου 1904 περικυκλώθηκε στο σπίτι της, αντιστάθηκε πυροβολώντας, μέχρι που οι εχθροί την έκαψαν ζωντανή. Πριν πεθάνει, βροντοφώναξε ότι «Δεν παραδίνεται ποτέ της μία Ελληνίδα.»

Η πράξη της συγκλόνισε τη Μακεδονία και τη μετέτρεψε σε μία σύγχρονη Μπουμπουλίνα. Ο δικηγόρος, ποιητής και θεατρικός συγγραφέας, Γεώργιος Στρατήγης, κατέγραψε τη θυσία της σε ένα δημοτικό ποίημα, που πέρασε στη λαϊκή μνήμη, γράφοντας «Έκαψαν τη δασκάλα μας Βούλγαροι δολοφόνοι, / κι έχουμε μείνει μόνοι, χωρίς μανούλα πλειό. / […] «Δεν παραδίνεται ποτέ της μια Ελληνίδα. / Κι ως λύκαινα ηρωίδα τρεις ώρες τους κρατεί».

Το 1939, ο σταυρός που κοσμεί στον τάφο της στη Γευγελή έφερε την επιγραφή «Αικατερίνη Χατζηγεωργίου - Διδασκάλισσα. Έπεσε υπέρ πίστεως και πατρίδος».

Από τον Μακεδονικό Αγώνα στο Έπος του ’40

Η Γερασκλή συνέχισε τονίζοντας ότι «με το πέρασμα στην εποχή του 1940, ολόκληρη η Ελλάδα σηκώθηκε όρθια και μαζί της οι γυναίκες. Στα παγωμένα βουνά της Πίνδου, εκεί που τα μουλάρια λύγιζαν, οι γυναίκες της Ηπείρου ανέβαιναν φορτωμένες πολεμοφόδια. Σιωπηλές, αγέρωχες, έγιναν το «θαύμα της Ελλάδας».

Στα μετόπισθεν, οι γυναίκες των πόλεων έπλεκαν μάλλινα, ετοίμαζαν εφόδια, έγραφαν γράμματα στους στρατιώτες. Άλλες υπηρέτησαν στον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό, άλλες σκοτώθηκαν κάτω από βομβαρδισμούς, κρατώντας στα χέρια τους τον επίδεσμο της ελπίδας.

Με την Κατοχή, η Ελληνίδα μεταμορφώθηκε σε μαχήτρια της Αντίστασης. Μετέφερε μηνύματα, προστάτευε διωκόμενους, συμμετείχε σε σαμποτάζ και πολέμησε για τη λευτεριά. Η συμβολή της υπήρξε τόσο καθοριστική, ώστε μετά τον πόλεμο η συμμετοχή της στην Εθνική Αντίσταση.

Η σύγχρονη Ελληνίδα και το χρέος της μνήμης

Ο επίλογος της ομιλίας της εκδότριας του Ελληνικού Τύπου στάθηκε στην πορεία της γυναίκας του σήμερα. Αν και η ισότητα κατοχυρώθηκε νομικά, η κοινωνική πραγματικότητα εξακολουθεί να απαιτεί αγώνα, παιδεία και πολιτισμό σημειώνοντας ότι «Η πραγματική ισότητα είναι στάση ζωής. Είναι σεβασμός».

Η σύγχρονη Ελληνίδα συνεχίζει να αγωνίζεται με τη γνώση, τη μόρφωση και την ψυχή της. Είναι επιστήμονας, δασκάλα, μητέρα, και πάνω απ’ όλα φορέας αξιών που διασώζουν τη συνέχεια της ελληνικής ταυτότητας καθώς όπως είπε «Η ελευθερία δεν είναι υπόθεση φύλου. Είναι υπόθεση ψυχής και η ψυχή της Ελληνίδας λάμπει αιώνια μέσα στην ιστορία του τόπου μας».

Ένα διαχρονικό μήνυμα

Η εκδήλωση στην αίθουσα της Παμμακεδονικής Ομοσπονδίας Καναδά έκλεισε μέσα σε συγκίνηση και υπερηφάνεια. Το κοινό, αποτελούμενο από μέλη της ομογένειας και εκπροσώπους του ελληνικού εκπαιδευτικού κόσμου, τίμησε τη δημοσιογράφο με παρατεταμένο χειροκρότημα όταν υπογράμμισε ότι η Ελληνίδα «δεν είναι απλώς το άλλο μισό του ουρανού. Είναι το φως, η ψυχή και η δύναμη ενός έθνους που, μέσα από εκείνη, μαθαίνει ξανά τι σημαίνει πατρίδα, αξιοπρέπεια και ελευθερία».

‍