Πατριωτική ανάταση η 158η επέτειος της Ημέρας του Καναδά

Δημήτρης Βοχαΐτης - LJI Reporter
Η 1η Ιουλίου, φέτος, υπήρξε για τον Καναδά ένα σημαντικό και διαφοροποιημένο ορόσημο της ευρύτερης και ατομικής και συλλογικής ταυτότητας με αύξηση της εθνικής υπερηφάνειας λόγω των διεθνών προκλήσεων της εποχής.
Η φετινή επέτειος, η 158η από την ίδρυση της Συνομοσπονδίας (Dominion), απέκτησε διαστάσεις που ξεπερνούσαν κατά πολύ τον επετειακό της χαρακτήρα, καθώς οι σκηνές των εορτασμών εξελίχθηκαν μέσα σε ένα πολιτικό και κοινωνικό πλαίσιο οξυμένων εντάσεων με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι εμπρηστικές δηλώσεις του προέδρου των ΗΠΑ, Donald Trump, ο οποίος επιμένει να αντιμετωπίζει τον Καναδά ως έναν «δικό του φυσικό χώρο» ενσωμάτωσης και υποταγής στην αμερικανική στρατηγική, αφύπνισαν σε κάθε επίπεδο της ομοσπονδίας μία νέα επίγνωση του τι σημαίνει η λέξη κυριαρχία και αυτονομία.
Η Οττάβα, όπως κάθε χρόνο, υπήρξε και φέτος το θεσμικό κέντρο των τελετών της εθνικής γιορτής της χώρας. Οι 58.000 περίπου πολίτες που πλημμύρισαν τον Λόφο του Κοινοβουλίου (Parliament Hill) κρατούσαν σημαίες και κρατούσαν πλακάτ και αναφωνούσαν συνθήματα καναδικής υπερηφάνειας.

Η Γενική Κυβερνήτρια της χώρας, Mary Simon, η πρώτη αυτόχθονη γυναίκα που έχει αναλάβει το ανώτατο θεσμικό αξίωμα της χώρας, απηύθυνε ένα συγκινητικό μήνυμα εθνικής ενότητας, υπογραμμίζοντας ότι η δημοκρατική ταυτότητα του Καναδά θεμελιώνεται στις αξίες της αυτοδιάθεσης, της πολυπολιτισμικότητας και της ενεργούς συμμετοχής των πολιτών. Η ίδια στάθηκε με έμφαση στη σημασία του σεβασμού των κοινοτήτων του Βορρά και των Πρώτων Εθνών, παραπέμποντας στο ιστορικό τους βάθος στην καναδική γη και υπογραμμίζοντας  χαρακτηριστικά ότι «Κατά τη φετινή Ημέρα του Κανάδα, ενθαρρύνω όλους τους καναδούς να αφιερώσουν χρόνο ώστε να γνωρίσουν τις πλούσιες ιστορίες και κουλτούρες που διαμόρφωσαν αυτή τη γη επί χιλιάδες χρόνια, (καθώς) με την αναγνώριση και την (απόδοση) τιμών προς τους αυτόχθονες λαούς και τη συμβολή τους ενδυναμώνουμε τη συλλογική μας ταυτότητα και χαράσσουμε μία πορεία προς τη συμφιλίωση».
Το έδαφος, όμως, είχε ήδη προετοιμαστεί από την ομιλία του βασιλιά Καρόλου στο ομόσπονδο κοινοβούλιο κατά την ορκομωσία της νέας κυβέρνησης. Η επίσημη «Ομιλία από τον Θρόνο» (Speech from the Throne) περιλάμβανε διατυπώθηκαν εμψυχωτικές και πατριωτικές αναφορές με έμφαση στις αξίες της κυριαρχίας, της αυτοκυβέρνησης, του σεβασμού της διαφορετικότητας και της ιστορικής ευθύνης. Η αναφορά του Καρόλου ότι «ο Καναδάς, περισσότερο από ποτέ, καλείται να σταθεί ως υπόδειγμα ελευθερίας και ειρήνης σε έναν κόσμο που λησμονεί και τα δύο» θεωρήθηκε ως μήνυμα εθνικής ανάτασης κι ένα άμεσο μήνυμα στις αμερικανικές απειλές ενώ το θερμό χειροκρότημα της αίθουσας επιβεβαίωσε τη δύναμη του λόγου του.
Στη δική του ομιλία, την 1η Ιουλίου, ο πρωθυπουργός του Καναδά, Mark Carney, στάθηκε με έμφαση στη σημασία της ενότητας και της συλλογικής ευθύνης, παραπέμποντας στο ιστορικό διακύβευμα της καναδικής συνομοσπονδίας λέγοντας ότι «Πριν από εκατόν πενήντα οκτώ χρόνια, λίγες επαρχίες στοιχημάτισαν στην ιδέα πως θα είναι πιο δυνατές μαζί, απ’ όσο θα μπορούσαν ποτέ να είναι χώρια».
Την ίδια στιγμή αποκορύφωσε το καναδικό πατριωτικό συναίσθημα μέσω του προγράμματος τού τονίζοντας ότι ««Ο κόσμος αλλάζει. Παλιές φιλίες διαρρηγνύονται, η οικονομία μας πλήττεται από μία εμπορική κρίση και οι αξίες μας δοκιμάζονται από επιθέσεις κατά της δημοκρατίας και των ελευθεριών. Σε έναν κόσμο πιο διχασμένο και επικίνδυνο, οι Καναδοί συσπειρώνονται. […] Μαζί, γκρεμίζουμε τα εμπόδια σε όλη τη χώρα, ώστε να μπορείτε να αγοράζετε καναδικά προϊόντα παντού και να εργάζεστε οπουδήποτε. Μαζί, θα ξαναχτίσουμε, θα επανεξοπλίσουμε και θα επενδύσουμε εκ νέου στις Ένοπλες Δυνάμεις μάς γιατί η καναδική ηγεσία ορίζεται όχι μόνο από τη δύναμη των αξιών μάς αλλά και από την αξία της δύναμής μάς. Αυτό είναι το μεγαλύτερο έθνος επί γης. Το πεπρωμένο μάς είναι να το κάνουμε ακόμη πιο σπουδαίο, όχι με λόγια, αλλά με πράξεις. Χαρούμενη Ημέρα του Καναδά.»

Στο Τορόντο, την οικονομική κι επιχειρηματική πρωτεύουσα του Οντάριο και της χώρας, αναδείχθηκεη η δύναμη του πολυπολιτισμικού μωσαϊκού που συνθέτει τον πυρήνα της «καναδικής ταυτότητας». Η πλατεία του δημαρχείου, Nathan Phillips Square, φιλοξένησε χιλιάδες πολίτες που παρακολούθησαν παραδοσιακές παραστάσεις, μουσικές σκηνές με αυτόχθονα συγκροτήματα και ομάδες πρώτης γενιάς μεταναστών. Οι εμπορικοί δρόμοι της πόλης γέμισαν με μικρές χειροποίητες σημαίες και εικαστικές και καλλιτεχνικές δράσεις υπέρ της ανεξαρτησίας, δίνοντας έναν χαρακτήρα μίας αυθόρμητης ειρηνικής «διαμαρτυρίας».

Η Βρετανική Κολομβία και το Βανκούβερ προτίμησαν μία πιο καλλιτεχνική έκφραση της αναδυόμενης αντίστασης που υπάρχει στη χώρα. Το Canada Place φιλοξένησε θεματική έκθεση για τον Καναδικό Ειρηνισμό, ενώ στα παρασκήνια, η κυβέρνηση της επαρχίας ανακοίνωσε ότι το BC Liquor Distribution Branch διακόπτει επ’ αόριστον τις εισαγωγές αμερικανικών αλκοολούχων ποτών ως ένδειξη οικονομικής διαμαρτυρίας απέναντι στις προσβλητικές δηλώσεις του Λευκού Οίκου. Η συμβολική αυτή κίνηση αγκαλιάστηκε από το κοινό και προκάλεσε συζητήσεις γύρω από τα όρια της οικονομικής αλληλεξάρτησης.
Στην Αλμπέρτα και το Σασκάτσουαν, η Ημέρα του Καναδά συναντήθηκε με την επίμονη απειλή των πυρκαγιών που ήδη από τον Μάιο έχουν πλήξει δεκάδες κοινότητες και έχουν επιβάλει τις αρχές να κηρύξουν τις επαρχίες τους σε καταστάση έκτακτης ανάγκης. Οι τοπικοί εορτασμοί απέκτησαν διάσταση αλληλεγγύης και συλλογικής ανθεκτικότητας. Σε σκηνές που στήθηκαν εκτάκτως για τους εκτοπισμένους πληθυσμούς, πολίτες τραγουδούσαν τον εθνικό ύμνο ενώ οι πυροσβέστες που επιχειρούσαν στις περιοχές των πυρκαγιών αναγνωρίστηκαν δημόσια ως οι σύγχρονοι φύλακες των εδαφών της χώρας. Ταυτόχρονα, αγρότες και κοινότητες πετρελαίου διοργάνωσαν ολονυκτίες για να διαδηλώσουν ότι η οικονομία της ενέργειας δεν θα καταστεί ποτέ ως χαρτί διαπραγμάτευσης σε οποιαδήποτε διακρατική συναλλαγή.
Στη Μανιτόμπα, όπου η φωτιά είχε αγγίξει τα όρια του Γουίνιπεγκ, η Ημέρα του Καναδά απέκτησε χαρακτήρα ενσυναίσθησης και ανακούφισης. Οι τοπικές αρχές συνδύασαν τις τελετές με δράσεις συγκέντρωσης αγαθών πρώτης ανάγκης για τις πληγείσες περιοχές, δημιουργώντας το αίσθημα ότι η εθνική υπερηφάνεια μπορεί να αποκτήσει και πρακτική υπόσταση.
Στο Κεμπέκ, το Μόντρεαλ υποδέχτηκε ένα κύμα συμμετοχής μεγαλύτερο από κάθε προηγούμενη χρονιά. Το Parc Jean-Drapeau φιλοξένησε ομιλίες που τόνισαν τον διπλό συμβολισμό του Κεμπέκ ως φορέα γαλλόφωνης πολιτισμικής ταυτότητας και ως αδιαμφισβήτητου μέλους της καναδικής συνομοσπονδίας. Τα πυροτεχνήματα που φώτισαν τον ουρανό πάνω από τον Σεν Λοράν συνοδεύτηκαν από συνθήματα που θύμιζαν ότι, παρά τις ιστορικές του ιδιαιτερότητες, το Κεμπέκ συμπαρατάσσεται και αυτό μπροστά στην εξωτερική αμφισβήτηση.
Στις θαλάσσιες επαρχίες του Ατλαντικού Καναδά, οι τελετές είχαν χαρακτήρα ήρεμης αντοχής και διαχρονικής πίστης στις αρχές της συνομοσπονδίας.
Στο Halifax της Νέας Σκωτίας (Nova Scotia), οι αρχές υπογράμμισαν την απόφαση να περιορίσουν τη διέλευση φορτίων αμερικανικών προϊόντων από στρατηγικούς λιμένες, σε ένδειξη συμβολικής αυτοπροστασίας.
Στη Νέα Γη και Λαμπραντόρ (New Foundland and Labrador), οι κοινότητες θύμισαν στους επισκέπτες ότι η συνείδηση των επαρχιών αυτών ήταν πάντα βαθειά δεμένη με το ιδανικό μίας κυρίαρχης, δημοκρατικής επικράτειας.
Στο Νησί του Πρίγκιπα Εδουάρδου (Prince Edward Island-PEI), η φετινή Ημέρα του Καναδά απέκτησε ιδιαίτερη λάμψη χάρη στην επίσκεψη του ίδιου του Πρίγκιπα Εδουάρδου, Δούκα του Εδιμβούργου, ο οποίος παρέστη στις εορταστικές εκδηλώσεις στην πρωτεύουσα Σάρλοταουν αλλά και σε σειρά τοπικών δράσεων σε μικρότερες κοινότητες. Η κεντρική τελετή πραγματοποιήθηκε μπροστά στο ιστορικό Province House, το εμβληματικό κτίριο όπου το 1864 συνεδρίασε το Συνέδριο του Σάρλοταουν που έθεσε τα θεμέλια της Συνομοσπονδίας. Στην ομιλία του, ο Εδουάρδος εξήρε τον καίριο ρόλο του νησιού ως «τόπου γέννησης μίας ιδέας που μετέτρεψε απομακρυσμένες αποικίες σε ένα μεγάλο, ελεύθερο κράτος» και υπογράμμισε με έμφαση πως «η κυριαρχία και η δημοκρατία δεν είναι δώρα αλλά συλλογική κατάκτηση που αξίζει να προασπίζεται με θάρρος και αρετή». Παράλληλα, χαρακτήρισε «πρωτοφανή» τη φετινή αίσθηση ενότητας και υπερηφάνειας που εκδηλώθηκε σε όλη τη χώρα, επισημαίνοντας ότι το ΡΕΙ παραμένει «συμβολικό σημείο αναφοράς του εθνικού μας χαρακτήρα».

Πέρα από την κεντρική τελετή, οι εορτασμοί επεκτάθηκαν σε παρελάσεις και υπαίθριες συναυλίες στο Σάρλοταουν και στο Σάμερσαϊντ, με έντονη συμμετοχή πολιτών που ήθελαν να επιβεβαιώσουν ότι ακόμη και στα ανατολικά άκρα της χώρας, η πίστη στις θεσμικές αξίες και η υπερηφάνεια της καναδικής δημοκρατίας παραμένουν ακλόνητες.
Στα Βορειοανατολικά Εδάφη (Northwest Territories), το Yukon και το Nunavut, οι εορτασμοί ξεπέρασαν κάθε προσδοκία. Στο Γιουκόν, η πομπή συμφιλίωσης και η μεγάλη τελετή κατά την οποία οι Αυτόχθονες ηγέτες ανέγνωσαν ευχές στέλνοντας ένα σαφές μήνυμα προς την Οττάβα τονίζοντας ότι η απομακρυσμένη γεωγραφία δεν μειώνει τον παλμό της πατριωτικής υπερηφάνειας. Οι τοπικές κυβερνήσεις, από την πλευρά τους, ανακοίνωσαν περιορισμούς και αυξημένους δασμούς στα αμερικανικά εμπορεύματα, θέλοντας και αυτοί να προσθέσουν ένα πρακτικό σκέλος στο κύμα αντίστασης που διατρέχει την επικράτεια.

Η φετινή Ημέρα του Καναδά αποτύπωσε με ενάργεια την αντίφαση μίας κοινωνίας που είναι ταυτόχρονα ήρεμη και αποφασισμένη, πολυπολιτισμική και ομόθυμη, επιφυλακτική αλλά έτοιμη να υπερασπιστεί ό,τι θεωρεί πολύτιμο. Αυτό που κατέστη σαφές σε κάθε επαρχία και έδαφος της χώρας είναι ότι κατά πρώτον, ο Καναδάς δεν προτίθεται να αποδεχθεί την υποβάθμισή του σε περιφερειακό εξάρτημα καμίας υπερδύναμης και κατά δεύτερον, ότι η εθνική υπερηφάνεια, όταν θεμελιώνεται ή θεμελιωθεί στην ιστορία, τη μνήμη και την αλληλεγγύη, αποκτά δύναμη πολύ ισχυρότερη από τις απειλές οποιουδήποτε πολιτικού προσώπου.

Αν κάποιος επέλεγε να αποστασιοποιηθεί από τον συναισθηματικό ή πατριωτικό χαρακτήρα των στιγμών και να προσεγγίσει την Ημέρα του Καναδά μέσα από ένα πρίσμα κοινωνιολογικής και πολιτικής επιστήμης, θα διαπίστωνε ότι η φετινή επέτειος λειτούργησε ως καθρέφτης μίας μετάβασης στην εθνική αυτοσυνειδησία. Η ανάγκη του Καναδά να προασπίσει την κυριαρχία του, να υπερασπιστεί το δικαίωμα στην αυτονομία απέναντι στις προτροπές οποιουδήποτε παίκτη της διεθνούς σκακιέρας και να αρχίσει να διαμορφώνει την ταυτότητά του, ανέδειξε ζήτημα το οποίο αναδεικνύει και καταδεικνύει τη συλλογικότητα αφού η γεωπολιτική θέση της χώρας στον γεωπολιτικό χάρτη δεν είναι ούτε δεδομένη αλλά και ούτε απαλλαγμένη από κινδύνους. Κατά συνέπεια, ο εορτασμός δεν αποτέλεσε μία τελετουργική επιβεβαίωση κάποιας ιστορικής συνέχειας αλλά μία συνειδητή πράξη ενδυνάμωσης, όπου η έννοια του πατριωτισμού απέκτησε περιεχόμενο πρακτικό κι επίκαιρο.
Επίσης, η καναδική κοινωνία, στο μεγαλύτερο τουλάχιστον εύρος της, κατέδειξε ότι το ιδανικό της προτέρημα είναι αυτό της ειρηνικής πολυπολιτισμικής συνύπαρξης που μπορεί να συνυπάρξει με τη νηφάλια αποφασιστικότητα ενός κράτους που γνωρίζει να υπερασπίζεται το συνταγματικό του κύρος και το αναφαίρετο δικαίωμα στη γεωπολιτική του αυτονομία.

‍