Πρωτομαγιά – Ήθη και Έθιμα ανά την Ελλάδα

Την Πρωτομαγιά γιορτάζουμε την αρχή της άνοιξης με πιο διαδεδομένο το πρωτομαγιάτικο στεφάνι το οποίο εφαρμόζεται μέχρι και σήμερα με κάποιες παραλλαγές .
Παρακάτω θα αναφέρουμε κάποια από τα έθιμα της Πρωτομαγιάς ανά περιοχή της Ελλάδας!
Πρωτομαγιάτικο στεφάνι
Ένα έθιμο το οποίο είχε άλλη βαρύτητα παλιότερα ,καθώς αποτελούσε μια ολόκληρη ιεροτελεστία και δεν άφηναν τίποτα στην τύχη τους και ότι έβαζαν πάνω στο στεφάνι είχε το δικό τους συμβολισμό.
Κατά κύριο κανόνα ,το μαγιάτικο στεφάνι κατασκευαζόταν από ευλύγιστο και ανθεκτικό κλαδί από ξύλο κρανιάς ή κλήματος και στολιζόταν με λουλούδια και κλαδιά από καρποφόρα δέντρα.Τύλιγαν το στεφάνι με ένα πράσινο κλαδί το οποίο μόλις είχε πετάξει φύλλα και στην συνέχεια κρεμούσαν πάνω του σύκα,ψωμί,φλασκιά με λάδι,κρασί και μέλι συμβολίζοντας την ζωή,την υγεία,την καλή τύχη ,την καλή σοδειά και την ευφορία.Σε κάποιες περιπτώσεις έβαζαν και στάχυα από σιτάρι,κριθάρι ,ακόμα και κρεμμύδι και σκόρδο για το μάτι.
Ο συμβολισμός του στεφανιού είναι η αναγέννηση της φύσης με την άνοιξη την οποία οι άνθρωποι θέλουν να φέρουν στο σπίτι τους ,καθώς το μαγιάτικο στεφάνι “χαρίζει” στους ένοικους ενός σπιτιού υγεία,καλή τύχη,ευτυχία,ευφορία και ειρήνη.
Το μαγιάτικο στεφάνι έμενε στις πόρτες των σπιτιών μέχρι τις 23 Ιουνίου ,την γιορτή του Αη Γιάννη του Κλείδωνα ,όπου και το καίγανε στις φωτιές που άναβαν σε δρόμους και πλατείες και πηδούσαν από πάνω τους τρεις φορές ,τρέχοντας.
Σήμερα,το μαγιάτικο στεφάνι είναι μια ευχάριστη δραστηριότητα για τα παιδιά,τα οποία απολαμβάνουν την ημέρα προσπαθώντας να φτιάξουν το πιο όμορφο στεφάνι στη γειτονιά.
Στη Σέριφο,κρεμούν στην πόρτα του σπιτιού τους ήδη από το βράδυ της Πρωτομαγιάς, ένα στεφάνι από λουλούδια στο οποίο προσθέτουν τσουκνίδες,κριθάρι και σκόρδο.
Στην Αγιάσο της Λέσβου ,φτιάχνουν τα στεφάνια τους προσθέτοντας “δαιμοναριά”,ένα άγριο χόρτο με πλατιά φύλλα και κίτρινα λουλούδια,για να δαιμονίζονται οι γαμπροί.
Στην Μικρά Ασία,έβαζαν στο στεφάνι εκτός από λουλούδια,ένα σκόρδο για το μάτι,ένα αγκάθι για τον εχθρό και ένα στάχυ για καλή σοδειά.
Στην Φλώρινα,ανεβαίνουν στον λόφο του Αγίου Παντελεήμονα και συναγωνίζονται ποιος θα μαζέψει πρώτος λουλούδια ,να φτιάξουν τα στεφάνια τους και να προλάβουν να τα κρεμάσουν στην πόρτα τους πρώτοι και να πιάσουν πρώτοι τον Μάη ,για γούρι.
Το μαγιόξυλο
Σύμφωνα με τον μύθο,κατά την διάρκεια της γιορτής της Πρωτομαγιάς,ένας νέος θαύμασε την ομορφιά μια νεαρής γυναίκας η οποία ήταν παντρεμένη, προκαλώντας την ζήλια του συζύγου της ο οποίος και σκότωσε τον νεαρό. Τότε εμφανίστηκε ο Μάης με το θαυματουργό του “μαγιόξυλο” ακουμπάει τον νεαρό και τον ανασταίνει.
Με την ανάσταση του νεαρού ,συμβολίζεται η ανανέωση.
Σε πολλά μέρη οι γυναίκες και τα κορίτσια συνηθίζουν ξαπλώνουν πάνω στην χλόη και σε κάποια μέρη έχουν το ζώσιμο μια λυγαριάς στην μέση ,ενώ σε άλλα πάλι ο εναγκαλισμός χονδρών δένδρων.
Στη Μεσημβρία, οι γυναίκες έβγαιναν σε παρέες χορεύοντας και τραγουδώντας,έχοντας μια βηλάρα (φαλλό) φτιαγμένη από ξύλο την οποία στολίζανε με πρασινάδα και λουλούδια και την περνούσαν η μια στην άλλη και τον λέγανε Μάιο.
Στην Κοζάνη,κόβουν ένα κλαδί από λυγαριά και το τυλίγουν στην μέση τους για να γίνουν ευλύγιστοι και αγκαλιάζουν μεγάλα και χονδρά δέντρα για να παχύνουν και να ζήσουν πολλά χρόνια σαν κι αυτά.
Στην Πάργα,παιδιά γυρίζουν από σπίτι σε σπίτι τραγουδώντας το τραγούδι του Μάη ,στεφανωμένα με λουλούδια και κρατώντας κλωνάρια από πορτοκαλιά ή νεραντζιά γεμάτα άνθη.
Στην Κέρκυρα,οι κάτοικοι περιφέρουν έναν κορμό κυπαρισσιού σκεπασμένο με κίτρινες μαργαρίτες που γύρω του έχει ένα στεφάνι με χλωρά κλαδιά .
Οι νέοι εργάτες φορούν λευκά παντελόνια,πουκάμισα και κόκκινα μαντήλια στον λαιμό και στην συνέχεια βγαίνουν στους δρόμους τραγουδώντας τον Μάη.
Η μαγιοκουλούρα
Ένα άλλο έθιμο της Πρωτομαγιάς είναι η μαγιοκουλούρα. Οι νοικοκυρές έχουν φυλαγμένη στο εικονοστάσι ζύμη από τις ζυμωτές κουλούρες που φτιάχνονται την Μ.Πέμπτη και την φτιάχνουν για την Πρωτομαγιά ,για να προστατέψουν την οικογένειά τους από τα μάγια.
Η Ανάσταση του Μαγιόπουλου/Φουσκοδένδρι ή Ζαφείρη
Ένα θεατρικό έθιμο το οποίο συναντάμε στον Βόλο ,το Ζαγόρι Ηπείρου,στον Καστανιά Στυμφαλίας και αλλού.
Σε κάποιες περιοχές το έθιμο είναι γνωστό ως Φουσκοδένδρι ,σε άλλες Ζαφείρη και αλλού ως Ανάσταση του Μαγιόπουλου.
Πιο αναλυτικά,
Η Ανάσταση του Μαγιόπουλου είναι ένα δρώμενο που το συναντάμε στο Πήλιο κατά το οποίο γίνεται περιφορά νέου,του Μαγιόπουλου,στολισμένου με λουλούδια και φύλλα,με την συνοδεία προσωπιδοφόρων,στους δρόμους των χωριών κάνοντας αναπαράσταση τον γάμο,τον θάνατο του γαμπρού και την ανάσταση του με μαγιάτικα τραγούδια.
Στην ορεινή Ναυπακτία ,έχουνε τους Μάηδες με φουστανελλάδες να δίνουν έναν άλλον χαρακτήρα στην γιορτή.
Στο Ζαγόρι ,έχουν το έθιμο του Ζαφείρη παρόμοιο με αυτό του Πηλίου στο οποίο ένα παιδί κάνει το πεθαμένο ,το στολίζουν και το κλαίνε τραγουδώντας ένα παραδοσιακό τραγούδι του Μάη.
Το ίδιο έθιμο έχουν και στην Καστανιά Στυμφαλίας αλλά το ονομάζουν Φουσκοδένδρι,στο οποίο κάνουν αναπαράσταση την τελετή του θανάτου με τον θρήνο και την ανάσταση του νεκρού.Χορεύουν επίσης, γύρω από το κενό μνήμα.
Πήδημα στην φωτιά
Σε πολλές περιοχές της Ελλάδας αναβιώνουν ακόμα το έθιμο της φωτιάς. Ανάβουν φωτιές μόλις δύσει ο ήλιος ,με ξερά κλαδιά τα οποία έχουν μαζέψει αρκετές μέρες πριν και στήνουν χορούς γύρω από την φωτιά.
Τα νέα παιδιά πηδούν πάνω από την φωτιά αφού πρώτα έχουν βρέξει τα μαλλιά και τα ρούχα τους έτσι ώστε να διώξουν την αρρώστια και να έχουν καλή υγεία.
Τέλος, παίρνουν έναν δαυλό με φωτιά και τον πηγαίνουν στο σπίτι τους για να διώξουν τα κακά.
Αυτά είναι κάποια έθιμα για την Πρωτομαγιά τα οποία δεν αναβιώνονται αυτούσια μέχρι σήμερα αλλά με παραλλαγές . Πρωταγωνιστής φυσικά παραμένει το μαγιάτικο στεφάνι!

‍