Ημέρας της Ευρώπης, 9 Μαΐου: Γιορτάζοντας την Ενότητα

Κάθε χρόνο στις 9 Μαΐου, η ευρωπαϊκή ήπειρος «φορά τα γιορτινά της» για το ιωβηλαίο της Ημέρας της Ευρώπης.
Είναι η ημέρα που εορτάζεται η Διακήρυξη του Σούμαν, που παρουσιάστηκε από τον γάλλο υπουργό Εξωτερικών στις 9 Μαΐου, 1950, θέτοντας τις βάσεις για την δημιουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) αφού πρότεινε την έναρξη της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα. Ο Σούμαν, ονειρεύτηκε μια ενωμένη Ευρώπη που θα στηριζόταν στη συλλογική διάθεση άνθρακα και χάλυβα αφού αυτά τα δύο αποτελούσαν τα δύο βασικά συστατικά στοιχεία της αναδημιουργίας και αναγέννησης της ευρωπαϊκής ηπείρου. Η ιδέα ήταν απλή: να κάνουμε τον πόλεμο οικονομικά μη βιώσιμο θέτοντας την ειρήνη έχοντας ως μονόδρομο την συνύπαρξη και την ανάπτυξη.
Αυτός ο καινοτόμος οραματισμός ήρθε μετά από δύο εξαιρετικά καταστροφικούς παγκόσμιους πολέμους οι οποίοι άφησαν στην ήπειρο ανοικτές πληγές αλλά και την προσδοκία μίας κυρίαρχης διαρκούς ειρήνης. Πέντε χώρες, η Δυτική Γερμανία, η Ιταλία, το Βέλγιο, η Ολλανδία και το Λουξεμβούργο, ακολούθησαν το κάλεσμα και συνυπέγραψαν την συνθήκη ίδρυσης της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα (ΕΚΑΧ) το 1951. Αυτό σημάδεψε τη γέννηση του ευρωπαϊκού εγχειρήματος. Ένα πολιτικό και ανθρώπινο πείραμα για την προώθηση της συνεργασίας και συνύπαρξης μεταξύ πρώην μισητών αντιπάλων.
Η επιτυχία της ΕΚΑΧ άνοιξε τον δρόμο για τα ακολουθούμενα βήματα. Η Συνθήκη της Ρώμης, υπογράφτηκε το 1957 ιδρύοντας την Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ), θέτοντας ως στόχο την κοινή αγορά με ελεύθερη κίνηση αγαθών, ανθρώπων, υπηρεσιών και κεφαλαίου. Αυτή η οικονομική ένωση όχι μόνο αύξησε το εμπόριο και την ευημερία, αλλά έφερε και τους λαούς πιο κοντά. Το ταξίδι των πολιτών μίας χώρας σε άλλες χώρες έγινε πιο εύκολο, προωθώντας με αυτόν τον τρόπο τις πολιτιστικές ανταλλαγές και την κατανόηση μεταξύ των μελών-κρατών.
Στις δεκαετίες που ακολούθησαν η ιδέα του Σούμαν συνέχισε να εξελίσσεται. Το 1985 η Συνθήκη (Συμφωνία) του Σένγκεν (Βέλγιο, Γερμανία, Γαλλία, Λουξεμβούργο και Ολλανδία) θέτει ως στόχο την προοδευτική κατάργηση των ελέγχων στα σύνορα των μετεχόντων κρατών καθιερώνοντας την ελεύθερη κυκλοφορία των υπηκόων των κρατών που την υπέγραψαν αλλά και την αστυνομική και δικαστική συνεργασία. Το 1986 με το Single European Act έγινε η πρώτη ουσιαστική αναθεώρηση της Συνθήκης Προσχώρησης της Δανίας, της Ιρλανδίας και του Ηνωμένου Βασιλείου το 1972 και η Συνθήκη του Μάαστριχτ το 1993 ιδρύει την ΕΕ και ήταν η μεγάλη στιγμή που η Ένωση έγινε πιο αισθητή στην καθημερινή ζωή μας, καθώς ξεκίνησε η λειτουργία της ενιαίας αγοράς, με τις τέσσερις ελευθερίες διακίνησης α. αγαθών, β. προσώπων, γ. υπηρεσιών και δ. κεφαλαίων. Αυτήν ήταν και η χρονιά που οι τελωνειακοί έλεγχοι εντός ΕΕ καταργήθηκαν εντελώς. Η ΕΕ σήμερα περιλαμβάνει 27 κράτη μέλη, με μια κοινή νομισματική μονάδα, το ευρώ, που χρησιμοποιείται από 20 κράτη-μέλη. Η ελευθερία κίνησης μεταξύ των κρατών-μελών έχει προωθήσει γενιές Ευρωπαίων που βλέπουν τον εαυτό τους όχι μόνο ως πολίτες των εθνικών τους κρατών, αλλά και ως Ευρωπαίους. Το 1999 το νέο νόμισμα, το Ευρώ (€) μπαίνει στην ζωή μας. Οι αναταράξεις που υπήρξαν στις οικονομίες ήταν λίγο δυσχερείς αλλά το νέο νόμισμα δίνει ένα νέο μέλλον στην ήπειρο.
Ως μεγαλύτερες επιτυχίες, για τους νέους, μέχρι 25 ετών, της ΕΕ θεωρούνται τα i. interail pass αφού οι νέοι μπορούσαν να ταξιδέψουν στην Ευρώπη με εξαιρετικά φτηνό εισητήριο, ii. το Πρόγραμμα Erasmus που εκκίνησαν οι ανταλλαγές φοιτητών μεταξύ πανεπιστημίων καθώς και iii. η απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να υποχρεώσει κυριολεκτικά τους τηλεπικοινωνιακούς παρόχους σε free roaming εντός ΕΕ καθώς αυτά τα τρία έκαναν την ΕΕ απτή υπόθεση για όλους. Οι νέοι άνθρωποι δεν μπορούν να διανοηθούν πώς είναι να ταξιδεύεις με διαβατήριο, να αλλάζεις αναγκαστικά χρήματα και να μη μπορείς να χρησιμοποιήσεις το κινητό σου. Και να μπορείς να αγοράζεις ό,τι θέλεις απ’ όπου θέλεις χωρίς τελωνείο. Οι Ευρωπαίοι τα θεωρούν πλέον δεδομένα και την δημοκρατία και την ειρήνη αυτονόητες.
Ωστόσο, ο δρόμος της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης δεν έχει υπάρξει χωρίς προκλήσεις. Η κρίση στην ευρωζώνη αποκάλυψε οικονομικές ευπάθειες και ζητήματα, όπως αυτό της μετανάστευσης, που έχουν προκαλέσει έντονες συζητήσεις και διαφιλονικίες. Από την άλλη, ο ευρωσκεπτικισμός, η αμφισβήτηση του ευρωπαϊκού εγχειρήματος και οι νέες ακραίες πολιτικές τάσεις και αναζωπυρώσεις, έχουν κερδίσει έδαφος. Παρόλα αυτά, η βασική αρχή της προώθησης της ειρήνης και της ευημερίας μέσω της συνεργασίας παραμένει ακόμα και σήμερα η κινητήρια δύναμη και ο πόλος στήριξης του πρώτου στην ανθρώπινη ιστορία πολιτικού αυτού εγχειρήματος.
Η 9η Μαΐου, η Ημέρα της Ευρώπης, λειτουργεί ως υπενθύμιση του ταξιδιού που έχει αναληφθεί στην ήπειρο. Είναι μια ημέρα για να γιορτάσουμε τα επιτεύγματα όπως αυτής της κοινής αγοράς, ταξίδια χωρίς θεωρήσεις και συνεργατικές προσπάθειες σε από την κλιματική αλλαγή μέχρι και συνεργασίες σε όλα τα επιστημονικά γνωστικά αντικείμενα. Είναι επίσης μια ευκαιρία για να σκεφτούμε τις επικρατούσες προκλήσεις και να επιβεβαιώσουμε τις δεσμεύσεις μας για μια Ενωμένη Ευρώπη.
Καθώς και η Ευρώπη έχει κεντρική θέση εντός ενός περίπλοκου και πολυπολικού παγκόσμιου τοπίου, η ΕΕ παραμένει μια ισχυρή δύναμη για το καλό. Αποτελεί την μαρτυρία της μετασχηματικής δύναμης της συνεργασίας κι έναν φάρο ελπίδας σε έναν κόσμο συχνά διαιρεμένο. Καθώς η Ημέρα της Ευρώπης εορτάζεται, γιορτάζουμε όχι μόνο μια ημερομηνία στο ημερολόγιο, αλλά και ένα όραμα για ένα ειρηνικό μέλλον με ευημερία, όχι μόνο για την Ευρώπη, αλλά για ολόκληρο τον κόσμο.
Χρόνια Πολλά στην αυτόφωτη και φωτοβόλο ήπειρο που φέρουμε ακόμα μέσα μας κι ας βρισκόμαστε μακριά της.

Υ.Γ.: Ένα τεράστιο και θερμό ευχαριστώ στον Εμπορικό Ακόλουθο της Ελλάδας στο Τορόντο που ως άνθρωπος πάντα έχει έναν κριτικό και καλό λόγο για τα κείμενα μου αλλά και πάντα καταθέτει σκέψεις και πληροφορίες.

‍