Η Ελλάδα στην καρδιά της νέας ΝΑΤΟϊκής και Ευρωπαϊκής «αρχιτεκτονικής»

Δημήτρης Βοχαΐτης - LJI Reporter
Η φετινή Σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ στη Χάγη, η πρώτη υπό την γενική γραμματεία του πρώην Ολλανδού πρωθυπουργού, Mark Rutte, μετά την αποχώρηση του Jens Stoltenberg, πραγματοποιήθηκε σε ένα περιβάλλον έντονης γεωπολιτικής ρευστότητας, αυξανόμενων απειλών εξ ανατολών και στρατηγικής αναδιάταξης των συμμαχικών προτεραιοτήτων. Η Ελλάδα, μέσω των παρεμβάσεων του Έλληνα πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, κατέγραψε ευδιάκριτο αποτύπωμα τόσο στο αμυντικό όσο και στο διπλωματικό σκέλος των εργασιών.
Η φετινή Σύνοδος δεν αποτέλεσε απλώς πεδίο συμφωνιών αλλά σημείο καμπής για τον γεωπολιτικό αναπροσδιορισμό της Συμμαχίας αφού αυτή ενισχύεται, η Ευρώπη εξοπλίζεται και η Ελλάδα διεκδικεί έναν ενεργό και συνδιαμορφωτικό ρόλο στο μεταβαλλόμενο ευρωατλαντικό τοπίο, με λόγο, ισχύ και στρατηγική ψυχραιμία.

‍
Ομόφωνη άνοδος των αμυντικών δαπανών στο 5%
Κεντρικό σημείο της φετινής ατζέντας αποτέλεσε η συμφωνία των κρατών-μελών του ΝΑΤΟ για αύξηση των αμυντικών δαπανών στο 5% του ΑΕΠ έως το 2035. Ο Rutte προειδοποίησε ότι η Συμμαχία πρέπει να λειτουργεί πλέον με όρους «πολεμικού χρόνου», επιμένοντας στην ανάγκη αύξησης αποθεμάτων, της ανθεκτικότητας υποδομών και της αμυντικής συνοχής.
Η Ελλάδα δήλωσε απόλυτα έτοιμη να ανταποκριθεί. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης τόνισε ότι η χώρα ήδη δαπανά άνω του 3% του ΑΕΠ σε άμυνα και προγραμματίζει επενδύσεις ύψους 25-28 δισεκατομμυρίων ευρώ έως το 2036, με έμφαση στην καινοτομία, τα drones, τα υποβρύχια, τα δορυφορικά συστήματα και το πρόγραμμα «Achilles Shield». Ο νέος στόχος προβλέπει την κατανομή 3,5% για αμιγώς στρατιωτικές δαπάνες και 1,5% για υποστηρικτικές υποδομές, όπως αυτής της πολιτικής προστασίας και οι μεταφορές στρατευμάτων.
Ειδική μνεία έγινε στην ανάγκη ανάπτυξης ενός εγχώριου εξαγώγιμου αμυντικού οικοσυστήματος. Ένας στρατηγικός στόχος που εντάσσεται και στο ευρύτερο αναπτυξιακό αποτύπωμα της ελληνικής συμμετοχής στη νέα αμυντική πολιτική της Συμμαχίας.
‍

Επιφυλακτικότητα Ισπανίας και Σλοβακίας
Παρότι χώρες όπως η Ισπανία και η Σλοβακία εξέφρασαν επιφυλάξεις για τον νέο στόχο, η τελική διατύπωση του κοινού ανακοινωθέντος δεν κατέγραψε επίσημες εξαιρέσεις. Οι Ελλάδα, όπως υπενθυμίζεται από διπλωματικές πηγές, παρέμεινε συνεπής στον στόχο του 2% ακόμα και κατά την περίοδο της δημοσιονομικής κρίσης σε αντίθεση με άλλες χώρες που περιόριζαν τις αμυντικές τους δαπάνες στο επίπεδο του 1%.
Στο περιθώριο της Συνόδου, ο Κυριάκος Μητσοτάκης είχε σύντομη συνομιλία με τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, στο πλαίσιο προετοιμασίας για την πολυαναμενόμενη επανεκκίνηση του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας. Η ημερομηνία, ωστόσο, παραμένει ανοιχτή.
‍

Αθήνα προς ΕΕ «Καταδικάστε το τουρκο-λιβικό μνημόνιο»
Παράλληλα, ο Έλληνας πρωθυπουργός έθεσε μετ' επιτάσεως το θέμα της Λιβύης. Αφενός, ζήτησε από την ΕΕ να συμπεριλάβει στα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 26ης Ιουνίου ρητή καταδίκη του παράνομου τουρκολιβυκού μνημονίου, όπως είχε γίνει τον Δεκέμβριο του 2019. Αφετέρου, αναφέρθηκε στην αυξανόμενη μεταναστευτική πίεση από την ανατολική Λιβύη προς την Κρήτη, την οποία χαρακτήρισε «υβριδική απειλή», καταγγέλλοντας τη δράση διακινητών και καλώντας την ΕΕ να ενισχύσει την επιχειρησιακή της εμπλοκή.
Δύο πολεμικά πλοία του Πολεμικού Ναυτικού βρίσκονται ήδη εκτός των λιβυκών χωρικών υδάτων, αποσκοπώντας στην αποτροπή νέων αποπλεύσεων αλλά και την αποθάρρυνση της εμπορίας ανθρώπων. Ο πρωθυπουργός επικοινώνησε με την Ursula von der Leyen, με αποτέλεσμα το θέμα της Λιβύης να περιληφθεί επισήμως στην ημερήσια διάταξη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
‍

Η Αθήνα μπλοκάρει την Άγκυρα στο SAFE χωρίς άρση του casus belli
Παράλληλα, η Ελλάδα επαναφέρει την πάγια θέση της περί άρσης του casus belli που είχε διατυπωθεί από την Άγκυρα το 1995, σε περίπτωση επέκτασης των ελληνικών χωρικών υδάτων. Η Αθήνα ξεκαθάρισε πως η άρση αυτής της απειλής αποτελεί προϋπόθεση για τη συμμετοχή της Τουρκίας σε ευρωπαϊκά αμυντικά σχήματα και ειδικά στο Ταμείο SAFE των 150 δισεκατομμυρίων ευρώ, στο οποίο η Άγκυρα ζητά πρόσβαση.
Στον ευρύτερο γεωπολιτικό χάρτη, ο Κυριάκος Μητσοτάκης τοποθετήθηκε ρητά υπέρ της ανάγκης αποκλιμάκωσης στη Μέση Ανατολή, καταδικάζοντας την τρομοκρατική επίθεση στη Δαμασκό και ζητώντας διπλωματική λύση για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Στην παρέμβασή του επεσήμανε ότι η ασφάλεια στη Μεσόγειο και η σταθερότητα στη Βόρεια Αφρική συνδέονται άρρηκτα με τις προσφυγικές ροές, τονίζοντας τον περιφερειακό ρόλο της Ελλάδας ως «παράγοντα σταθερότητας στη νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ».
Τέλος, αναφορικά με το Άρθρο 5 της Βορειοατλαντικής Συνθήκης, ο Πρωθυπουργός κλήθηκε να σχολιάσει τις αντιφατικές δηλώσεις του Αμερικανού Προέδρου Donald Trump. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης δήλωσε ότι ο Trump «εμφανίστηκε πλήρως προσηλωμένος στον πυρήνα της Συμμαχίας» και έχει κάθε λόγο να είναι ικανοποιημένος από την αύξηση των αμυντικών δαπανών – μία πίεση που ο ίδιος είχε ασκήσει από το 2017.

‍