ΟΠΕΚΕΠΕ: Ένα σκάνδαλο που πληγώνει τον πολίτη – και τον λογαριασμό του

Κατερίνα Γερασκλή
Ο ΟΠΕΚΕΠΕ δεν είναι απλά ακόμα ένα επεισόδιο διαφθοράς στη δημόσια διοίκηση. Είναι το σύμπτωμα μιας βαθύτερης παθογένειας: της μετατροπής του κράτους σε πεδίο «λαφύρων» και επιδοτήσεων που καταλήγουν σε λάθος χέρια – εις βάρος τελικά του μέσου πολίτη. Και τώρα, το τίμημα είναι βαρύ: ένα πρόστιμο-μαμούθ ύψους 415 εκατομμυρίων ευρώ από την Ευρωπαϊκή Ένωση, που αν δεν ανατραπεί ή μειωθεί, θα φορτωθεί απευθείας στον κρατικό προϋπολογισμό. Δηλαδή, στους ώμους των φορολογουμένων.

Πώς φτάσαμε ως εδώ;
Ο ΟΠΕΚΕΠΕ –ο οργανισμός που είναι υπεύθυνος για τη διαχείριση των ευρωπαϊκών αγροτικών ενισχύσεων– βρέθηκε στο επίκεντρο έρευνας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία αποκάλυψε σωρεία παρατυπιών. Εικονικές δηλώσεις, ψεύτικα βοσκοτόπια, επιδοτήσεις που δεν ανταποκρίνονται σε πραγματική παραγωγή και... πολιτικές πλάτες που ενίσχυαν την ασυδοσία.
Πρόκειται για μια υπόθεση που, σύμφωνα με τις αποκαλύψεις, λειτουργούσε επί σειρά ετών – ακόμη και την περίοδο διακυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας. Οι πρόεδροι του ΟΠΕΚΕΠΕ άλλαζαν με ταχύτητα που δημιουργεί απορίες, ενώ καταγγελίες αγροτών και εσωτερικών υπαλλήλων φαίνεται να αγνοήθηκαν επιδεικτικά.
Η απώλεια των χρημάτων δεν είναι θεωρητική. Αν δεν μειωθεί ή ανασταλεί το πρόστιμο, η Ελλάδα θα στερηθεί μέρος των ευρωπαϊκών αγροτικών ενισχύσεων της επόμενης περιόδου. Και αυτό σημαίνει ένα πράγμα: ή οι αγρότες θα χάσουν τα χρήματα που δικαιούνται, ή το κράτος θα αναγκαστεί να καλύψει τη διαφορά. Δηλαδή, ο λογαριασμός θα πέσει και πάλι στον φορολογούμενο.

Επιχείρηση «ζημιάς διαχείριση»
Μπροστά στην κατακραυγή, η κυβέρνηση επιχείρησε να αντιδράσει. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης παραδέχτηκε πως «απέτυχε» το κράτος, ανακοινώνοντας τη δημιουργία ειδικής Task Force για την ανάκτηση των χρημάτων. Επιχειρεί να εμφανιστεί ως ο «τιμωρός», δηλώνοντας πως δεν γνώριζε – αλλά πόσο πειστικό είναι αυτό;
Η Νέα Δημοκρατία κυβερνά εδώ και έξι χρόνια. Εάν πραγματικά ο πρωθυπουργός δεν γνώριζε τίποτα για ένα τέτοιο δίκτυο διαφθοράς στον ΟΠΕΚΕΠΕ, τότε πρόκειται για θεσμική αποτυχία. Αν γνώριζε και δεν έπραξε, τότε πρόκειται για συνειδητή αδράνεια.
Και στις δύο περιπτώσεις, το αποτέλεσμα είναι το ίδιο: ο πολίτης πληρώνει.

Πολιτική ευθύνη χωρίς συνέπειες
Αυτό που πονά τον Έλληνα περισσότερο από τα νούμερα είναι η συνεχιζόμενη αίσθηση ατιμωρησίας. Όταν οι εργαζόμενοι που προσπαθούν να καταγγείλουν παρατυπίες βρίσκονται στο περιθώριο ή διώκονται, ενώ πολιτικοί και ανώτεροι υπάλληλοι καλύπτονται από ασυλίες και τυπικές παραιτήσεις, το μήνυμα είναι σαφές: Η δικαιοσύνη δεν είναι για όλους.
Το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ δεν είναι απλώς οικονομικό. Είναι πολιτικό και βαθιά ηθικό. Όταν χρήματα που προορίζονται για την ενίσχυση της ελληνικής υπαίθρου καταλήγουν σε πλασματικές δηλώσεις και «ημετέρους», ο πολίτης δεν αισθάνεται απλώς εξαπατημένος. Αισθάνεται προδομένος.

Το τίμημα της απαξίωσης
Το μεγαλύτερο πρόβλημα δεν είναι το πρόστιμο. Είναι η απογοήτευση, η απώλεια εμπιστοσύνης. Όταν το κράτος φαίνεται να λειτουργεί ως ιδιοκτησία μιας μικρής κάστας, που μοιράζει προνόμια με αντάλλαγμα ψήφους και σιωπή, ο μέσος πολίτης αποσύρεται. Δεν πιστεύει πια ότι μπορεί να αλλάξει κάτι. Και έτσι, το σύστημα επιβιώνει – αναπαράγοντας τις ίδιες παθογένειες.
Το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ είναι ένας καθρέφτης. Μας δείχνει πού έχουμε φτάσει – και τι κινδυνεύουμε να χάσουμε αν δεν αλλάξει κάτι ουσιαστικά. Όχι με διαγγέλματα και επικοινωνιακές πρωτοβουλίες. Αλλά με λογοδοσία, τιμωρία των ενόχων και αληθινή μεταρρύθμιση.
Γιατί αν δεν το κάνουμε τώρα, την επόμενη φορά δεν θα υπάρχει ούτε θυμός, ούτε ελπίδα. Μόνο σιωπή.

‍